معرفت فرهنگی اجتماعی، سال دوم، شماره سوم، پیاپی 7، تابستان 1390، صفحات 5-32

    تأملی درباره بایسته‌های رسانه‌های ارتباط‌ جمعی در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    سعید خورشیدی / دانشجوی دکتری فرهنگ و ارتباطات دانشگاه باقرالعلوم / Khorshidi@isu.ac.ir
    چکیده: 
    معرفت شناسان و فیلسوفان علم با اتخاذ رویکردی منطقی ـ فلسفی سعی در شناخت و تبیین ماهیت علم دارند. اما جامعه شناسان علم و معرفت تلاش دارند تا دلایل و چگونگی تکوین علم در ظرف ذهن و آگاهی عالِم و همچنین در ظرف فرهنگ و آگاهی جمعی جامعه را بررسی نمایند. رسانه های جمعی همچون هر پدیده‌ی اجتماعی دیگر بر فرایند تولید علم اثر می گذارند. مطالعه ء نحوه‌ی اثرگذاری رسانه های جمعی بر تولید علم دینی، مستلزم فراهم کردن سه مقدمه است: 1. اختیار تعریف منقحی از علم دینی؛ 2. اتخاذ تبیینی از نحوه‌ی تولید علم دینی توسط عالم و همچنین پذیرفته شدن آن به عنوان علم در جامعه ؛ 3. توجه به نظریات مطرح در حوزه‌ی اثرات رسانه بر فرد و اجتماع. این مقاله با بررسی عوامل معرفتی و غیرمعرفتی دخیل در فرایند تولید علم دینی و نیز مروری بر چند نظریه‌ی مطرح در حوزه‌ی «اثرات رسانه ای»، بر نقش رسانه ها در فرایند تولید علوم انسانی اسلامی تأکید دارد.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    on Mass Media's Duties in the Course of Islamic Human Sciences
    Abstract: 
    Epistemologists and philosophers of science try to get familiar with and make explicit the nature of science by adopting a logical philosophical approach. As for the sociologists of science and knowledge, they try to investigate why and how science have taken form in a scientist's mind and consciousness and in the culture and collective consciousness of society. Mass media, like any other social phenomena, influence the process of science production. It is necessary to deal with three issues before discussing how mass media influence the production of religious sciences: 1- selecting a satisfactory definition of religious science; 2- adopting an explanation of how religious science is produced by a scientist and accepting it as a science by society; 3- noticing the theories which are discussed in terms of mass media's effects on society and individual. The present paper concentrates on media's role in the process of the production of Islamic human sciences by reviewing the cognitive and non-cognitive factors involved in the process of production of religious science and some of the theories on "media's effects".
    References: 
    References: 
    • پارسانيا، حميد و ديگران، بومي شدن علم، درآمدي بر آزادانديشي و نظريه‌پردازي در علوم ديني، دفتر اول مجموعه سخنراني، قم، مرکز مديريت حوزة علميه قم، 1383.
    • پارسانيا، حميد، علم و فلسفه، تهران، موسسه فرهنگي دانش و انديشة معاصر، 1379.
    • ـــــ ، نظريه و فرهنگ، مقالة منتشر نشده.
    • تميمي‌آمدي، عبدالواحدبن محمد، غررالحكم و دررالكلم، قم دفتر تبليغات اسلامي، 1366.
    • جليلي، وحيد، «حاشيه‌اي بر توليد علم بي‌مصرف، سوره، ش 18، 1384.
    • جوادي‌آملي، عبدالله و ديگران، درآمدي بر آزادانديشي و نظريه‌پردازي در علوم ديني: دفتر اول، مجموعه سخنراني‌ها، قم، مرکز مديريت حوزة علميه قم، 1383.
    • جوادي‌آملي، عبدالله، شمس الوحي تبريزي، قم، اسرا، 1386.
    • خامنه‌‌اي، سيدعلي، بيانات مقام معظم رهبري در ديدار اعضاي مجلس خبرگان رهبري، 2/7/1388.
    • ـــــ ، بيانات مقام معظم رهبري در ديدار با جمعي از بانوان نخبه، 1/3/90.
    • ـــــ ، روشناي علم: مروري بر بيانات رهبر معظم انقلاب اسلامي پيرامون دانش و توليد علم، تهران، انقلاب اسلامي، 1390.
    • خندان، علي‌اصغر، نظام فک ري و شيوه‌هاي کسب آن، سخنراني در جمع فعالان واحد فرهنگي بسيج دانشجويي دانشگاه امام صادق، منتشر نشده، 1385.
    • دفلور، ملوين، دنيس، اورت. اي، شناخت ارتباطات جمعي، ترجمه: سيروس مرادي، تهران، دانشکده صداوسيما، 1383.
    • رحيم‌پور ازغدي، حسن، «مطهري با جاني آتش‌گرفته و سينه‌اي سوخته»، شاهدياران، دوره جديد شماره 5 و6، فروردين و ارديبهشت 1385.
    • زيباکلام، سعيد، «از چيستي علم به سوي چگونگي علم»، حوزه و دانشگاه، ش 34، بهار 1382.
    • سورين، ورنر و جميز تانکارد، نظريه‌هاي ارتباطات، ترجمه علي‌رضا دهقان، تهران، دانشگاه تهران، 1381.
    • سوزن‌چي، حسين، معنا، امکان و راه‌کارهاي تحقق علم ديني، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگي واجتماعي، 1389.
    • فياض، ابراهيم، تعامل دين، فرهنگ و ارتباطات، تهران، شرکت چاپ و نشر بين‌الملل، 1389.
    • ـــــ ، سخنراني پيرامون علوم انساني اسلامي: سلسله جلسات مقدمات مديريت اسلامي، واحد پژوهش و نشر بسيج دانشجويي دانشگاه امام صادق، منتشر نشده، 1386.
    • كليني، محمدبن يعقوب اصول كافي، ج 1، ص 32.
    • لاري، اسماور، و ديگران، ارتباط بين فرهنگ‌ها، ترجمه غلام‌رضا گياني، تهران، باز، 1379.
    • ليتل‌جان، استيفن، نظريه‌هاي ارتباطات، ترجمه سيدمرتضي نوربخش و سيداکبر ميرحسيني، تهران، جنگل، 1384.
    • محسنيان‌راد، مهدي، ارتباط شناسي: ارتباطات انساني(ميان‌فردي، گروهي، جمعي)، چ پنجم، تهران، سروش، 1382.
    • محمدنژاد، أيته، خلاقيت و راه‌هاي پرورش آن در دانش‌آموزان، مجموعه مقالات نخستين كنگره بين‌المللي نهضت توليد علم، جنبش نرم‌افزاري و آزادانديشي، فروردين1384، http: //www. bashgah. net/pages-21260. html
    • محمدي ري‌شهري، محمد ميزان الحكمه، ترجمه حميدرضا شيخي، ح 14005 و 14113.
    • مصباحي‌مقدم، غلام‌رضا، «انديشه‌هاي اقتصادي امام اجرايي نشد، شرق، 23/5/89.
    • مطهري، مرتضي، بيست گفتار، تهران، صدرا، 1358.
    • ـــــ ، ده‌گفتار، تهران، صدرا، 1361.
    • ـــــ ، مقدمه‏اي بر جهان‌بيني توحيدي، چ ششم، تهران، صدرا، 1372.
    • مک‌کوايل، دنيس، درآمدي بر نظرية ارتباطات جمعي، ترجمه پرويز اجلالي، تهران، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها، 1385.
    • موسوي، سيدعلي، تبيين راهبرد تمدن‌گرايي توحيدي در تاسيس علوم انساني اسلامي، چکيده مقالات همايش مباني فلسفي علوم انساني اسلامي، قم، موسسة آموزشي و پژوهشي امام‌خميني، 1389.
    • موسوي خميني، سيدروح الله، دانشگاه و دانشگاهيان از ديدگاه امام خميني، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار حضرت امام خميني، 1383.
    • ـــــ ، صحيفه امام، تهران، موسسه تنظيم و نشر آثار حضرت امام خميني، 1384.
    • مهدي‌زاده، سيدمحمد، مطالعة تطبيقي نظرية کاشت و دريافت در ارتباطات، تهران، مرکز تحقيقات صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران، 1384.
    • نصيري، فهيمه، بررسي نقش رسانه‌ها در توسعه و ترويج فرهنگ نوآوري، خلاقيت و كارآفريني، مجموعه مقالات اولين كنفرانس بين المللي مديريت و نوآوري، 1389.
    • ويليامز، کوين، درک تئوري رسانه، ترجمه، رحيم قاسميان، تهران، ساقي، 1386.
    • ويندال، سون، سيگنايتزر، بنو، اولسون، جين، کاربرد نظريه‌هاي ارتباطات، ترجمه: علي‌رضا دهقان، چ دوم، تهران، جامعه‌شناسان، 1387.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    خورشیدی، سعید.(1390) تأملی درباره بایسته‌های رسانه‌های ارتباط‌ جمعی در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی. فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 2(3)، 5-32

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    سعید خورشیدی."تأملی درباره بایسته‌های رسانه‌های ارتباط‌ جمعی در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی". فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 2، 3، 1390، 5-32

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    خورشیدی، سعید.(1390) 'تأملی درباره بایسته‌های رسانه‌های ارتباط‌ جمعی در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی'، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 2(3), pp. 5-32

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    خورشیدی، سعید. تأملی درباره بایسته‌های رسانه‌های ارتباط‌ جمعی در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی. معرفت فرهنگی اجتماعی، 2, 1390؛ 2(3): 5-32