Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, Volume 16, Issue 4, No 64, Year 2025 , Pages -

    تحلیل گفتمان تجدد در افغانستان: از تکوین هژمونی تا فروپاشی پارادایم

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Amanollah Fasihi / دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران / fasihi2219@gmail.com
    Receive Date: 2025/10/23 Accept Date: 2025/10/23
    doi 10.22034/marefatefarhangi.2025.5002100
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :تحلیل گفتمان تجدد در افغانستان: از تکوین هژمونی تا فروپاشی پارادایم
    Abstract: 
    این پژوهش به تحلیل چگونگی تکوین، گسترش و افول گفتمان تجددخواهی در افغانستان از اوایل قرن بیستم تا دهه‌ی ۱۳۵۰ش، می‌پردازد. در این مقاله با بهره‌گیری از چارچوب‌های نظری ترکیبی شامل تحلیل گفتمان لاکلا و موف، برنامه‌های پژوهشی لاکاتوش، انقلاب‌های علمی کوهن و تفسیری هگلی از قومیت، استدلال می‌شود که طردشدگی گفتمان تجدد نتیجه‌ی ناهمخوانی ساختاری دال‌های محوری با بافت فرهنگی و اجتماعی افغانستان است. در این میان نقش قومیت پشتون به‌مثابه نیروی دیالکتیکی در بازتولید هژمونی خود از طریق مصادره ابزاری این گفتمان و ناهنجاری‌های برآمده از مداخلات خارجی قابل توجه است. یافته‌ها نشان می‌دهند که گفتمان تجدد، علیرغم تلاش گسترده‌ی «دستگاه‌های دولتی» و «علمی-فرهنگی» برای «نهادینه‌سازی» و ترویج «دال‌های تجدد» نتوانست زنجیره همارزی گسترده‌ای با «گفتمان‌های سنتی و دینی» ایجاد کند و در برابر آن‌ها و گفتمان‌های رقیب دچار مخالفت شدید شد. این ناکامی در ایجاد هژمونی ملی و مدیریت «تکثر گفتمانی»، همراه با کاستی‌های کمربند محافظ در جذب ناهنجاری‌های فرهنگی و سیاسی، به چندپارگی معرفتی و نهایتاً «طرد گفتمانی» آن انجامید.
    Keywords: 
    گفتمان
    تجددخواهی
    افغانستان
    قومیت و هژمونی
    طرد گفتمانی
    ناهمخوانی فرهنگی
    گذار به مدرنیته
    • 14 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Fasihi, Amanollah.(2025) تحلیل گفتمان تجدد در افغانستان: از تکوین هژمونی تا فروپاشی پارادایم. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 16(4), - https://doi.org/10.22034/marefatefarhangi.2025.5002100

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Amanollah Fasihi."تحلیل گفتمان تجدد در افغانستان: از تکوین هژمونی تا فروپاشی پارادایم". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 16, 4, 2025, -

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Fasihi, A.(2025) 'تحلیل گفتمان تجدد در افغانستان: از تکوین هژمونی تا فروپاشی پارادایم', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 16(4), pp. -

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Fasihi, A. تحلیل گفتمان تجدد در افغانستان: از تکوین هژمونی تا فروپاشی پارادایم. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 16(4): -