Writers:
Mahdi / Assistant Professor, Department of Sociology, Research Institute of Hawzah and University
Pages:
79-108
Receive Date: 2025/10/15
Accept Date: 2025/10/15
Abstract:
Pilgrimage is one of the most significant manifestations of religiosity which, like other social phenomena, has not been immune to the consequences of modernity and has undergone considerable transformation. This article seeks to provide a "sociological analysis of pilgrimage as a part of tourism industry" as one of the outcomes of modernity. It employs the qualitative approach and the thematic analysis method. Data were collected based on semi-structured interviews and the study of credible academic sources using purposive sampling. Through "open," "selective," and "axial" coding, the findings of this research culminated in 29 basic themes, 8 organizing themes, and 3 global themes. The global themes of this article are "factors affecting pilgrimage," "consequences and challenges," and "strategies for enhancing the spiritual dimensions of pilgrimage." The findings suggest that "the influences of modernity," "the impact of cultural factors," "the role of elites and key actors (academic and executive)," and "the role of management institutions and organizations" are the overarching factors influencing pilgrimage, with the most significant consequence being the "secularization of pilgrimage." Finally, strategies are proposed at both the "individual" and "organizational" levels to address these challenges.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تحلیل جامعهشناختی زیارت بهمثابۀ صنعت توریسم
Abstract:
زیارت یکی از مهمترین جلوههای دینداری است که مانند سایر پدیدههای اجتماعی از پیامدهای مدرنیته در امان نمانده و تحولات چشمگیری را به خود دیده است. این مقاله درصدد «تحلیل جامعهشناختی زیارت بهمثابۀ صنعت توریسم» بهعنوان یکی از پیامدهای مدرنیته میباشد. پژوهش حاضر از رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون بهره میبرد. دادههای این پژوهش بر اساس مصاحبههای نیمهساختارمند و مطالعۀ منابع علمی معتبر بر اساس نمونهگیری هدفمند جمعآوری شدهاند. با استفاده از «کدگذاری باز»، «کدگذاری انتخابی» و «کدگذاری محوری» در نهایت 29 مضمون پایه، 8 مضمون سازمانیافته و 3 مضمون فراگیر، یافتههای این پژوهش را تشکیل میدهند. «عوامل مؤثر بر زیارت»، «پیامدها و چالشها» و «راهکارهای افزایش ابعاد معنوی زیارت» مضامین فراگیر این مقاله میباشند. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که «تأثیرات مدرنیته»، «تأثیر عوامل فرهنگی»، «نقش نخبگان و کنشگران کلیدی (علمی و اجرایی)» و «نقش نهادها و سازمانهای مدیریتی» عوامل کلی تأثیرگذار بر زیارت بوده و مهمترین پیامد نیز «عرفی شدن زیارت» میباشد. در آخر راهکارهایی در دو سطح «فردی» و «سازمانی» جهت مقابله با چالشها ارائه گردیده است.
References:
- ابنقولویه، جعفر بن محمد (1356). کامل الزیارات. نجف اشرف: دار المرتضویه.
- اکبری، زهرا و دیگران (1399). تحلیل فرهنگی نسبت میان زیارت و عرفیگرایی در جامعة معاصر ایران؛ از منظر انسانشناسی مطالعة مردمگارانة زیارت امام رضا(ع). اسلام و علوم اجتماعی، 12(23)، 79ـ106.
- آدورنو، تئودور و هورکهایمر، ماکس (1384). دیالکتیک روشنگری؛ قطعات فلسفی. ترجمة مراد فرهادپور و امید مهرگان. تهران: گام نو.
- بابایی سمیرمی، محمدرضا و دیگران (1393). ارتباط صنعت توریسم و توسعة اقتصادی در ایران با رویکرد شبکة عصبی. پژوهشهای رشد و توسعة اقتصادی، 4(14)، 113ـ130.
- پویافر، محمدرضا (1397). سنخشناسی زیارت؛ مطالعهای در میان زائران حرم رضوی. جامعهشناسی ایران، 19(3)، 7ـ107.
- تقیزاده داوری، محمود (1380). جامعهشناسی زیارت. معرفت، 10(45)، 59ـ61.
- تیموتی، دالن جی. و اُلسن، دانیل اچ. (1392). گردشگری، دین و سفرهای معنوی. ترجمة محمد قلیپور و احسان مجیدیفرد. تهران: جامعهشناسان.
- جمشیدی، محمدجواد و دیگران (1398). تبیین اثرات اقتصاد سیاسی گردشگری مذهبی بر توزیع نامتوازن خدمات گردشگری شهری مشهد. مطالعات مدیریت گردشگری، 14(47)، 221ـ.260.
- خنیفر، حسین و مسلمی، ناهید (1396). اصول و مبانی روشهای پژوهش کیفی (رویکردی نو و کاربردی). تهران: نگاه دانش.
- زرشناس، شهریار (1401). سرمایهسالاری (کاپیتالیسم). قم: معارف.
- زیمل، گئورگ (1372). جستار کلانشهر و حیات ذهنی. ترجمة یوسف اباذری. نامة علوم اجتماعی، 3، 53ـ66.
- شجاعیزند، علیرضا (1388). جامعهشناسی دین. تهران: نشر نی.
- شجاعیزند، علیرضا (1394). دین در زمانه و زمینة مدرن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- شرفالدین، سیدحسین (1394). سرگرمی رسانهای؛ رویکردی اسلامی ـ ارتباطی به سرگرمی در رسانة ملی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- شرفالدین، سیدحسین (1395). الگوی مطلوب فراغت و تفریح از دیدگاه اسلام. قم: مؤسسة فرهنگی هنری دین و معنویت آلیاسین.
- شیخزاده، محمد و دیگران (1390). تحلیل مضمون و شبکة مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی. اندیشة مدیریت راهبردی، 5(2)، 151ـ198.
- طالبی، ابوتراب و براق علیپور، الهه (1394). گونهشناسی زیارت و دینداری زائران؛ معناکاوی کنش زیارت امام رضا(ع). علوم اجتماعی، 22(69)، 75ـ106.
- طوسی، محمد بن حسن (1374). تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه. تهران: صدوق.
- فاضلی، نعمتالله و اکبری، فاطمه (1396). تغییرات معناشناختی کنش زیارت از منظر انسانشناسی تفسیری، مطالعة موردی زائران امام رضا(ع). اسلام و علوم اجتماعی، 9(17)، 17ـ40.
- کاظمی، مهدی (1385). مدیریت گردشگری. تهران: سمت.
- کوتس، دیوید (1396). مبانی سرمایهداری. تهران: دنیای اقتصاد.
- نصیری، مهدی (1398). جامعهشناسی علم و فناوری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- نصیری، مهدی (1399). فناوری و دیدگاه علمای حوزة علمیه (بررسی میدانی بر اساس روش نظریة بنیانی). قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
References:
- Jongmeewasin, Somnuck (2016). Religious Tourism, Pilgrimage, and Cultural Tourism, Silpakorn University, published on Academia.edu.
- Flick, Uwe (2009). An introduction to Qualitative Research, Fourth Edition, SAGE Publications Asia-Pacific Pte Ltd.
- https://www.unwto.org/news/international-tourism-recovers-pre-pandemic-levels-in-2024.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
bigdeli, Meisam, , Mahdi.(2025) A Sociological Analysis of Pilgrimage as a Tourism Industry . Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 16(3), 79-108 https://doi.org/10.22034/marefatefarhangi.2025.5001515
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Meisam bigdeli; Mahdi ."A Sociological Analysis of Pilgrimage as a Tourism Industry ". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 16, 3, 2025, 79-108
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
bigdeli, M, , M.(2025) 'A Sociological Analysis of Pilgrimage as a Tourism Industry ', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 16(3), pp. 79-108
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
bigdeli, M, , M. A Sociological Analysis of Pilgrimage as a Tourism Industry . Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 16(3): 79-108