Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, Volume 2, Issue 1, No 5, Year 2025 , Pages 123-152

    The Critique of the Arab Mind

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Ghasem Ebrahimi pour / PhD student of Contemporary Muslims' thought, Baqir al-'Uloom University / ebrahimipour@iki.ac.ir
    Abstract: 
    Mohammad 'Abid al-Jabiri, a prominent Muslim thinker proposes a theory in which he criticize the idea of the Arab mind in response to the question of tradition and modernity. In the first phase of formulating this project, he investigates the historical dimension of mind in the Arab culture of the Arab and considers that, when contracted with the Greek mind and European mind, the Arab mind is effected by ethics and lacks the capacity of investigating the reasons behind phenomena. According to him, the foundation of the culture of the Arab depends on the expressive, mystic, and argumentative epistemological systems between which there has been continuous debate throughout the Arab history over the domination of independent mind with Hermetic origin. This question is the cause of the backwardness of the Arab world. Finally, he suggests that this crisis can be overcome by referring to Ibn Rushd’s rationalism. Among the weaknesses of his theory is ethnocentrism, his unfamiliarity with Shiite scientific works, leveling groundless accusation at the Shiite, and marginalization of revelation and transmitted traditions.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :نقد و بررسی نظریه تکوین عقل عربی
    Abstract: 
    محمد عابد الجابری از جمله‌ی متفکران برجسته‌ی جهان اسلام است که در پاسخ به مسئله‌ی سنت و مدرنیته، نظریه‌ی نقد عقل عربی را طرح می نماید. او در مرحله‌ی اول تدوین این نظریه به بررسی بعد تاریخی عقل در فرهنگ عرب می پردازد و با مقایسه‌ی آن با عقل یونانی و اروپایی، عقل عرب را تحت سیطره‌ی اخلاق و فاقد ظرفیت بررسی علل پدیده ها می شمارد. وی بر این باور است که قوام فرهنگ عرب به نظام های معرفتی بیانی، عرفانی و برهانی است که مجادله‌ی همیشگی میان آنها در تاریخ عرب، غلبه‌ی عقل مستقیل با ریشه های هرمسی را به دنبال داشته و همین مسئله باعث عقب ماندگی جهان عرب شده است و در نهایت توسل به عقل گرایی ابن رشد را راه حل خروج از این بحران معرفی می نماید. قوم گرایی، بی اطلاعی از آثار علمی تشیع و ایراد اتهامات بی جا به آن، به حاشیه راندن وحی و نقل، از جمله نقدهایی است که به نظریه‌ی او وارد شده است.
    References: 
    • الجابري، محمد عابد، «عصر تدوين: الگوي مرجع عقل عربي»، ترجمه منصور عاملي، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • ـــــ ، تبيين ساختار عقل عربي در گفت و گو با محمد عابد الجابري، ترجمه محمد تقي کرمي، فصلنامه نقد و نظر، شماره 23.
    • ـــــ ، تکوين العقل العربي، بيروت، مرکز دراسات الوحده العربيه، 2009.
    • ـــــ ، مکالمه دو فرهنگ در گفت و گوي متفکري از مشرق عربي و متفکري از مغرب عربي، ترجمه محمد مهدي خلجي، فصلنامه نقد و نظر، شماره 9.
    • ـــــ ، «عقل ... فرهنگ»، ترجمه احمد موسي، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • ـــــ ، «معرفي و نقد کتاب التراث و الحداثه»، احمد رستمي، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • ـــــ ، جدال کلام، عرفان و فلسفه در تمدن اسلامي، ترجمه رضا شيرازي، تهران، يادآوران، 1380.
    • الدغير، نورالدين، «نگاهي انتقادي به محمد عابد الجابري بازخواني طرح فکري وي»، ترجمه سيدحسين حسيني، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • طرابيشي، جورج، «جابري و کاربرد نظريه عقل در راستاي اهداف قوم‌گرايانه»، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • ـــــ ، «عقل عربي ـ اسلامي و ساختار آن، نقدي بر جابري»، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • ـــــ ، «نقد بر الگوي مرجع جابري»، ترجمه رضا خردمند، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • ـــــ ، جابري و مفهوم عقل، ترجمه حسين تهراني، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • عبدالرحمن، طه، ما و ميراث، ترجمه ابراهيم طبيبي، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • کرمي محمدتقي، محمد عابد الجابري، در: اسلام از فروپاشي خلافت عثماني نوشته، علي اکبر عليخاني و همکاران، تهران، جهاد دانشگاهي، پژوهشکده علوم انساني و اجتماعي، ج5، 1384.
    • ـــــ ، «معنا کاوي نقد عقل عربي در انديشه جابري»، علوم سياسي، ش 22.
    • ـــــ ، بررسي آراء و انديشه‌هاي محمد عابد جابري، بي‌جا، مديريت مطالعات اسلامي، معاونت پژوهشي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، بي‌تا.
    • محمد عابد الجابري، «دانش فقه، بنياد روش‌شناختي عقل عربي ـ اسلامي»، ترجمه محمدمهدي خلجي، نقد و نظر، ش 12، پاييز 1376.
    • محمد، يحيي، «دفاع از عقل شيعي»، ترجمه هاشم حسيني، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    • ميري، سيدمحسن، «تحليل و بررسي عقل عربي از منظر محمد عابد الجابري، اسرا»، حکمت اسلامي پژوهشکده علوم وحياني معارج، سال دوم، ش دوم، پياپي چهارم، تابستان 1389.
    • الهاشمي، کامل، «شيعه و تفکر عقلي نقدي برجابري»، ترجمه عبدالله افقهي، کتاب ماه دين، ش 58 و 59، مرداد و شهريور 1381.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ebrahimi pour, Ghasem.(2025) The Critique of the Arab Mind. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2(1), 123-152

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ghasem Ebrahimi pour."The Critique of the Arab Mind". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2, 1, 2025, 123-152

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ebrahimi pour, G.(2025) 'The Critique of the Arab Mind', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2(1), pp. 123-152

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ebrahimi pour, G. The Critique of the Arab Mind. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 2(1): 123-152