Ma`rifat Farhangi Ejtemaei

محمد عابد الجابری از جمله‌ی متفکران برجسته‌ی جهان اسلام است که در پاسخ به مسئله‌ی سنت و مدرنیته، نظریه‌ی نقد عقل عربی را طرح می نماید. او در مرحله‌ی اول تدوین این نظریه به بررسی بعد تاریخی عقل در فرهنگ عرب می پردازد و با مقایسه‌ی آن با عقل یونانی و اروپایی، عقل عرب را تحت سیطره‌ی اخلاق و فاقد ظرفیت بررسی علل پدیده ها می شمارد. وی بر این باور است که قوام فرهنگ عرب به نظام های معرفتی بیانی، عرفانی و برهانی است که مجادله‌ی همیشگی میان آنها در تاریخ عرب، غلبه‌ی عقل مستقیل با ریشه های هرمسی را به دنبال داشته و همین مسئله باعث عقب ماندگی جهان عرب شده است و در نهایت توسل به عقل گرایی ابن رشد را راه حل خروج از این بحران معرفی می نماید. قوم گرایی، بی اطلاعی از آثار علمی تشیع و ایراد اتهامات بی جا به آن، به حاشیه راندن وحی و نقل، از جمله نقدهایی است که به نظریه‌ی او وارد شده است.