Writers:
Fatemeh / Assistant Professor of the Department of Arabic Language and Literature, Al-Mustafa International University /
shaker93@yahoo.com
Pages:
45-64
Receive Date: 2025/02/24
Accept Date: 2025/02/24
Abstract:
The periods of science are among the important topics of social sciences. This article deals with two important periods of the science of mysticism and its intellectual leaders, i.e. the periods of flourishing and emergence of Muhyiddin Arab and Sadr al-Muta’allehin. Social conditions, sophisticated families, and the scientific and political advancement in these two periods led to the emergence of these two influential figures. Using "comparative" method within the framework of the "basic methodology" theory (a theory in the sociology of knowledge based on Sadra's critical realism, this article investigated the scientific progress and epistemic and non-epistemological principles of the two periods and found that, compared to the past periods, mysticism in the period of flourishing put aside the approach of isolation and was made Shiite by Seyyed Heydar Amuli. In addition, the philosophizing of mysticism by the personality of Sadr al-Muta’allehin, who is indebted to Ibn Arabi, as well as the emergence of mysticism in the social arena by the students of the Najaf mystic school and neo-Sadraites such as Imam Khomeini, and their role in revolutionary and religious uprisings and the emergence of secular mysticism in the present era are points that are worth considering.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تحلیل معرفتی و جامعهشناختی دوره شکوفایی و دوره تعالی (معاصر) عرفان اسلامی
Abstract:
یکی از مباحث مهم علوم اجتماعی بررسی ادوار علوم است. این مقاله به جریان شناسی دو دوره مهم علم عرفان و رهبران فکری آن، یعنی دوره شکوفایی و ظهور محیی الدین عربی، و دوره تعالی (معاصر) و ظهور صدرالمتألهین پرداخته است. شرایط اجتماعی و خانواده عالم پرور و گشایش علمی و سیاسی این دو دوره، منجر به ظهور این دو شخصیت تأثیرگذار شده است. این مقاله با روش «تطبیقی» و در چارچوب نظریه «روش شناسی بنیادین» که نظریه ای در جامعه شناسی معرفت و مبتنی بر رئالیسم انتقادی صدرایی است، به بررسی پیشرفت های علمی و مبادی معرفتی و غیرمعرفتی دو دوره پرداخته و در یافته که عرفان در دوره تعالی نسبت به دوره های گذشته از رویکرد انزوا خارج شده و توسط سید حیدر آملی شیعی شده است. به علاوه می توان به فلسفی شدن عرفان توسط شخصیت صدرالمتألهین که وامدار ابن عربی است و همچنین ظهور عرفان در عرصه اجتماعی توسط شاگردان مکتب عرفانی نجف و نوصدراییانی همچون امام خمینی(ره) و نقش داشتن در قیام های انقلابی و مذهبی و ظهور عرفان های سکولار و لائیک در عصر حاضر اشاره کرد.
References:
- آملی، سیدحیدر، 1368، جامع الأسرار و منبع الأنوار، تهران، علمى و فرهنگى.
- ـــــ ، 1422ق، تفسير المحيط الأعظم، تصحیح سيدمحسن موسوى تبريزى، تهران، وزارت ارشاد اسلامى.
- ابنترکه، صائنالدين، 1360، تمهيد القواعد، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالي.
- ابنعربي، محیيالدين، 1336ق، انشاء الدوائر، ليدن، مطبعه بريل.
- ـــــ ، 1370، نقش الفصوص (نقد النصوص)، چ دوم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
- امینینژاد، علی، 1391، حکمت عرفانی: تحریری از درسهای عرفان نظری استاد یدالله یزدان پناه، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ـــــ ، 1394، آشنايي با مجموعه عرفان اسلامي، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- پارسانيا، حميد، 1392، روششناسي انتقادي حکمت صدرايي، قم، فردا.
- جامي، عبدالرحمن، 1370، نقد النصوص فى شرح نقش الفصوص، چ دوم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
- ـــــ ، 1858م، نفحات الانس، كلكته، مطبعة ليسى.
- جبوري، کامل سلمان، 1422ق، النجف الاشرف و حركة الجهاد عام ۱۳۳۲ـ۱۳۳۳ق/ ۱۹۱۴م، بيروت، بيجا.
- جهانگيري، محسن، 1375، محيىالدين ابنعربى چهره برجسته عرفان اسلامى، چ چهارم، تهران، دانشگاه تهران.
- حافظ شيرازى، شمسالدين محمد، 1385، ديوان حافظ، چ چهارم، تهران، زوار.
- حسيني طهراني، سيدمحمدحسين، 1417ق، توحيد علمي و عيني، چ دوم، مشهد، علامه طباطبائي.
- حمدي زقزوق، محمود، 1430ق، موسوعة التصوف الاسلامى، قاهره، وزارة الاوقاف المجلس الاعلى للشئون الاسلاميه.
- حميه، خنجرعلي، 1392، عرفان شيعي، پژوهشي در باب زندگي و انديشه سيدحيدر آملي، ترجمة سيدناصر طباطبايي، تهران، مولي.
- خامنهاي، سيدمحمد، 1379، ملاصدرا زندگي، شخصيت و مکتب صدرالمتألهين، تهران، بنياد صدرا.
- رخشاد، محمدحسین، 1383، در محضر بهجت، تهران، سماء.
- رجبي، محمدحسن، ۱۳۷۸، رسائل و فتاواي جهادي، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
- شاهآبادي، محمدعلي، 1386، رشحات البحار، تهران، پژوهشكده فرهنگ و انديشه اسلامى.
- شريفي، احمدحسين، 1392، درآمدي بر عرفان حقيقي و عرفانهاي کاذب، چ دوازدهم، قم، پرتو ولايت.
- شعراني، عبدالوهاب، 1418ق، اليواقيت و الجواهر فى بيان عقائد الأكابر، بيروت، دار احياء التراث العربى.
- صدرالمتألهين، 1383، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، تهران، بنياد حکمت صدرا.
- ـــــ ، 1981م، الحكمة المتعالية فى الاسفار العقلية الاربعة، چ سوم، بيروت، دار احياء التراث.
- ـــــ ، بيتا، ايقاظ النائمين، تهران، انجمن اسلامى حكمت و فلسفه ايران.
- عداس، کلود، 1387، در جستجوی کبریت احمر، زندگانی ابن عربی، ترجمة فریدالدین رادمهر، تهران، نیلوفر.
- قونوي، صدرالدين، 1371، النصوص، تهران، دانشگاه تهران.
- قيصري، داوود، 1375، شرح فصوص الحکم، تصحیح سیدجلال آشتیانی، تهران، علمي و فرهنگي.
- کنگره بزرگداشت آيتالله سيدعبدالحسين لاري، 1376، «مروري بر آثار آيتالله عبدالحسين لاري»، آينه پژوهش، دوره هشتم، ش 48، ص 92ـ96.
- محمدي ريشهري، محمد، 1389، زمزم عرفان، چ سوم، قم، دارالحديث.
- مرعشي نجفي، سيدشهابالدين، ۱۴۱۴ق، الاجازة الكبيرة، قم، كتابخانه آيتالله مرعشي نجفي.
- مرکز اسناد ملي، 1370، «اسناد منتشر نشده سیدجمالالدین اسد آبادی»، تاريخ و فرهنگ معاصر، ش 28، ص 100.
- مطهري، مرتضي، 1383، مجموعه آثار، چ دوم، تهران، صدرا.
- مظلوميزاده، كمال و ديگران، 1396، «بررسي مباني هستيشناختي تربيت عرفاني براساس مکتب تربيتي نجف اشرف»، اسلام و پژوهشهاي تربيتي، ش 17، ص 19-36.
- موسوى خلخالى، صالح، 1322، شرح مناقب محيىالدين عربى، تهران، كتابخانه خورشيد.
- ميرشريفي، سيدعلي، ۱۳۸۲، برگهاي بيخزان، قم، دليل ما.
- يزدانپناه، سيديدالله، 1391، مباني و اصول عرفان نظري، چ سوم، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ـــــ ، 1397، فروغ معرفت، چ دوم، قم، عروج.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Ebrahimi pour, Ghasem, Hoseini, Seyyed Mohammad Hossein, , Fatemeh.(2025) An Epistemological and Sociological Analysis of the Flourishing Period of (Contemporary) Islamic Mysticism. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 13(3), 45-64
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Ghasem Ebrahimi pour; Seyyed Mohammad Hossein Hoseini; Fatemeh ."An Epistemological and Sociological Analysis of the Flourishing Period of (Contemporary) Islamic Mysticism". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 13, 3, 2025, 45-64
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Ebrahimi pour, G, Hoseini, S, , F.(2025) 'An Epistemological and Sociological Analysis of the Flourishing Period of (Contemporary) Islamic Mysticism', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 13(3), pp. 45-64
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Ebrahimi pour, G, Hoseini, S, , F. An Epistemological and Sociological Analysis of the Flourishing Period of (Contemporary) Islamic Mysticism. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 13(3): 45-64