Islamic approach to the anthropological foundations of social behavior (with an emphasis on organizational behavior)
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Mohammad hosein SHIKHI
/ Assistant Professor of Management, Imam Khomeini Education and Research Institute / shikhi.mh@gmail.com
/ Assistant Professor of Management, Imam Khomeini Education and Research Institute / shikhi.mh@gmail.comMojtaba Doroudi / Assistant Professor of Management, Imam Khomeini Education and Research Institute / doroudi@iki.ac.ir
Mohsen Manteghi / Assistant Professor of Management, Imam Khomeini Education and Research Institute / manteghi@qabas.net
/ Assistant Professor of Management, Imam Khomeini Education and Research Institute / manteghi@qabas.netAbstract:
Humanities and social science experts believe that theories of organization and society are influenced by various assumptions, including anthropological foundations. Thus, different schools of thought present distinct theories in the field of organization, management and society, based on differences in the aforementioned foundations. One of these social sciences is organizational behavior, which plays a fundamental role in the best possible management of organizations. Therefore, it is necessary to review this subject based on the anthropological foundations of Islam. In order to reach various dimensions of anthropology and its impact on organizational behavior, Islamic sources were examined and studied using a descriptive-analytical method. The results of the research indicate that the following anthropological foundations have an impact on various issues raised in organizational behavior: 1. Nature (including cognitions, perceptions, and tendencies); 2. Human’s absolute neediness; 3. Free will; 4. Purposefulness; 5. Responsibility; 6. Fundamental reality of the soul; 7. Faith; 8. Sociality; 9. Human dignity.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :رویکرد اسلامی به مبانی انسان شناختی رفتار اجتماعی( با تأکید بر رفتار سازمانی)
Abstract:
صاحب‌نظران علوم انسانی و اجتماعی بر این باور هستند که نظریه‌های سازمان و جامعه متأثر از پیش‌فرض‌های گوناگون ازجمله مبانی انسان‌شناختی است. به همین جهت مکاتب مختلف به لحاظ تفاوت در مبانی یادشده، تئوری‌های متمایزی را در حوزۀ سازمان و مدیریت و جامعه ارائه می‌دهند. یکی از این علوم اجتماعی دانش رفتار سازمانی است که نقش اساسی در ادارۀ هرچه بهتر سازمان ایفا می‌کند. ازاین‌رو ضروری است این دانش بر اساس مبانی انسان‌شناختی اسلام مورد بازنگری قرار گیرد. به‌منظور دستیابی به ابعاد گوناگون انسان‌شناسی و تأثیر آن بر رفتار سازمانی، منابع اسلامی با روش توصیفی ـ تحلیلی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر این است که مبانی انسان‌شناختی که در ذیل به آن اشاره خواهد شد، بر مباحث گوناگون مطرح در رفتار سازمانی تأثیر‌گذار است: 1. فطرت (شامل شناخت‌ها، ادراکات و گرایش‌ها)؛ 2. نیازمند محض بودن انسان؛ 3. اختیار؛ 4. هدفمندی؛ 5. مسئولیت؛ 6. اصالت روح؛ 7. ایمان؛ 8. اجتماعی بودن؛ 9. کرامت انسان.
Keywords:
References:
- آزاد، محسن و دیگران (1400). بررسی مبانی انسان‌شناختی تربیت اخلاقی از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی و امام محمد غزالی. اخلاق وحیانی، 10(1)، 115ـ142.
- مورگان، گارت و بوریل، گیبسون (1386). نظریه‌های کلان جامعه‌شناختی و تجزیه و تحلیل سازمان. ترجمة محمدتقی نوروزی. تهران: سمت.
- دیرباز، عسکر و گنج‌خانی، آسیه (1401). بررسی مبانی انسان‌شناختی علوم انسانی از دیدگاه علامه مصباح یزدی. مطالعات میان‌‌رشته‌ای تمدنی انقلاب اسلامی، 1(1)، 35ـ52.
- رضائیان، علی (1384). مبانی مدیریت رفتار سازمانی. تهران: سمت.
- شریفی، احمدحسین (1394). مبانی علوم انسانی اسلامی. تهران: آفتاب توسعه.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین (1387). قرآن در اسلام. به کوشش سیدهادی خسروشاهی. قم: بوستان کتاب.
- قرشی، سیدعلی‌اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- گروهی از نویسندگان، (1391). فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی. زیر نظر محمدتقی مصباح یزدی. تهران: مؤسسة فرهنگی مدرسة برهان.
- مشایخی‌پور، محمدعلی (1390). مبانی اخلاق کار از دیدگاه امام علی(ع). مدیریت اسلامی، 19(1)، 37ـ65.
- مصباح یزدی، محمدتقی (1388). انسان‌سازی در قرآن. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391الف). پیش‌نیازهای مدیریت اسلامی. تحقیق و نگارش: غلامرضا متقی‌فر. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391ب). چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی. تدوین: محمدمهدی نادری قمی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی (1391ج). فلسفة اخلاق. تحقیق و نگارش: احمدحسین شریفی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی (1392). انسان‌سازی در قرآن. تنظیم و تدوین: محمود فتحعلی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی (1394). فلسفة اخلاق. تحقیق و نگارش احمدحسین شریفی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی (1401). انسان‌شناسی در قرآن. تنظیم و تدوین محمود فتحعلی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- منطقی، محسن (1399). طراحی مدل مطالعة انسان‌شناختی اسلامی در مطالعات اجتماعی (با تأکید بر دانش رفتار سازمانی). اسلام و مطالعات اجتماعی، 8(1)، 195ـ221.
- منطقی، محسن (1400). درآمدی بر مدیریت اسلامی (مبانی و مسائل). قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و دانشگاه جامع امام حسین (ع).
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
SHIKHI, Mohammad hosein, Doroudi, Mojtaba, Manteghi, Mohsen.(2025) Islamic approach to the anthropological foundations of social behavior (with an emphasis on organizational behavior). Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 15(4), 50-71 https://doi.org/10.22034/marefatefarhangi.2024.5000774
Mohammad hosein SHIKHI; Mojtaba Doroudi; Mohsen Manteghi."Islamic approach to the anthropological foundations of social behavior (with an emphasis on organizational behavior)". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 15, 4, 2025, 50-71
SHIKHI, M, Doroudi, M, Manteghi, M.(2025) 'Islamic approach to the anthropological foundations of social behavior (with an emphasis on organizational behavior)', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 15(4), pp. 50-71
