A Critical Examination of the Anthropological Foundations of the Theory of Historical Materialism
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Zaher Yousefi
/ PhD Student of the Philosophy of Social Sciences, IKI of Education and Research, and Level 4 of Islamic Philosophy at Jame’at al-Mostafa al-Alamiya / z_yusufi115@yahoo.com
/ PhD Student of the Philosophy of Social Sciences, IKI of Education and Research, and Level 4 of Islamic Philosophy at Jame’at al-Mostafa al-Alamiya / z_yusufi115@yahoo.comSeyyed hosein Sharafoddin / Associate Professor at Sociology Department, IKI of Education and Research / sharaf@qabas.net
/ Associate Professor at Sociology Department, IKI of Education and Research / sharaf@qabas.netAbstract:
The modern age is known as the age of the emergence and prominence of human being, in the modern sense, in the realm of knowledge. The human knowledge and thought determines the epistemic makeup of this era, and all the categories of modern science somehow pivot on human. Besides ontological foundations, Marx's theory of historical materialism has a strong anthropological foundation, and is based on a particular conception of mankind. Marx regards a form of man’s social existence, i.e. "work", as the basis of his dialectical analysis, which is both material and social-historical. According to Marx, the human world, that is, all symbols and manifestations, forms of consciousness and historical- social institutions, in all their various forms and shapes, are merely a product and a function of human’s action and work; they are manifested at any stage of history in a way and have shaped the coordinates of each historical and social period. While presenting a brief review of Marx's theory of historical materialism, this paper tries to study analytically and critically the most important anthropological assumptions.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی انتقادی مبانی انسان‌شناختی نظریه‌ی ماتریالیسم تاریخی
Abstract:
عصر جدید با ظهور و درخشش انسان به معنای مدرن آن، در عرصه‌ی معرفت شناخته می شود. اندیشه و تکاپوی شناختی انسان تعیین کننده‌ی آرایش معرفتی این عصر است و همه‌ی مقولات علم مدرن به نوعی بر محور و مدار انسان می چرخد. نظریه‌ی ماتریالیسم تاریخی مارکس، علاوه بر مبانی هستی شناختی، مبنای انسان شناختی پررنگی دارد و بر مبنای تلقی خاصی از انسان پی ریزی و صورت بندی شده است. مارکس، وجهی از هستی اجتماعی انسان؛ یعنی «کار» را محور و مبنای تحلیل دیالکتیکی خود قرار داده که هم مادی و هم اجتماعی ـ تاریخی است. بر اساس نظر مارکس، جهان انسانی، یعنی همه‌ی نماد ها و نمود ها، اشکال آگاهی و نهادهای اجتماعی ـ تاریخی، با همه اشکال و صور مختلف آن، صرفاً محصول و برایند عمل و کار انسانند؛ جلوه ها و تبلوراتی که در هر مرحله از تاریخ به گونه ای عینیت یافته و مختصات هر دوره‌ی تاریخی و اجتماعی را شکل داده است. این نوشتار، ضمن تقریر اجمالی نظریه ماتریالیسم تاریخی مارکس، سعی دارد مهم ترین مفروضات انسان شناختی آن را مورد بررسی تحلیلی و انتقادی قرار دهد.
References:
- ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبدالله، 1405ق، منطق المشرقيين، (عشر قصايد و اشعار)، قم، کتابخانه آيت‌الله مرعشي نجفي.
- ارسطو، 1387، سیاست، ترجمة حمید عنایت، تهران، امیرکبیر.
- اقبال‌لاهوری، محمد، 1359، کلیات اشعار فارسی، تهران، جاویدان.
- باتامور، ت. ب و ماکزیمیلین روبل، 1392، گزیده نوشته‌های کارل مارکس در جامعه‌شناسی و فلسفة اجتماعی، ترجمة پرویز بابایی، تهران، نگاه.
- برلین، آیزایا، 1386، کارل مارکس زندگی و محیط، ترجمة رضا رضایی، تهران، ماهی.
- برمن، مارشال، 1379، تجربۀ مدرنیته، ترجمة مراد فرهادپور، تهران، طرح نو.
- تامپسون، کنت، 1392، نقل‌قول‌های کلیدی در جامعه‌شناسی، ترجمة نیره توکلی، تهران، نشر ثالت.
- تریگ، راجر، 1382، دیدگاه‌های درباره سرشت آدمی، ترجمة جمعی از مترجمان، تهران، پژوهشگاه علوم اسلامی و مطالعات فرهنگی.
- راسل، برتراند و همكاران، 1357، اصول ماتریالیسم، تهران، نشر کاروان.
- سینگر، پیتر، 1379، مارکس، ترجمة محمد اسنکدری، تهران، نشر نی.
- صدرالمتألهين، 1981، الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، دار احیاء التراث.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1428ق، الانسان و العقیده، تحقیق صالح الربیعی و علی الاسدی، قم، مکتبه فدک لاحیاء التراث.
- فروم، اریک، 1385، سرشت راستین انسان، ترجمة فیروز جاوید، تهران، اختران.
- فوکو، میشل، 1389، نظم اشیاء، ترجمة یحیی امامی، تهران، پژوهشگاه علوم اسلامی و مطالعات فرهنگی.
- فوئرباخ، 1388، اصول فلسفه آینده، ترجمة امین قضایی، تهران، نشر چشمه.
- کنفورت، موریس، بی‌تا، ماتریالیسم دیالکتیک، ترجمة سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران، تهران، پیمان.
- لوویت، کارل، 1386، ماکس وبر و کارل مارکس، ترجمة شهناز مسماپرست، تهران، ققنوس.
- لوویت، کارل، 1387، از هگل تا نیچه، ترجمة حسن مرتضوی، تهران، نیکا.
- مارکس، کارل و فریدریش انگلس، 1395، ایدئولوژی آلمانی، ترجمة تیرداد نیکی، تهران، فردوس.
- مارکس، کارل و همكاران، 1389، لودیگ فوئر باخ و ایدئولوژی آلمانی، ترجمة پرویز بابایی، تهران، چشمه.
- مارکس، کارل، 1377، دست‌نوشته‌های فلسفی اقتصادی 1844، ترجمة حسن مرتضوی، تهران، نشر آگه.
- مارکس، کارل، 1381، رساله دکتری فلسفه، (اختلاف بین فلسفه طبیعت دموکریتی و اپیکوری)، ترجمة محمود عبادیان و حسن قاضی مرادی، تهران، اختران.
- مارکس، کارل، 1386، سرمایه، ترجمة حسن مرتضوی، تهران، نشر آگاه.
- مارکس، کارل، 1387، هستی و آگاهی و چند نوشته دیگر، گزینش و ترجمة امیرهوشنگ افتخاری‌راد و محمد قائدی، تهران، نشر آگاه.
- مارکوزه، هربرت، 1392، خرد و انقلاب، ترجمة محسن ثلاثی، تهران، نشر ثالت.
- نواک، جورج، 1394، بنیاد‌های ماتریالیسم، ترجمة پرویز بابایی، تهران، آزاد مهر.
- وود، آلن، 1387، کارل مارکس، ترجمة شهناز مسماپرست، تهران، ققنوس.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Yousefi, Zaher, Sharafoddin, Seyyed hosein.(2025) A Critical Examination of the Anthropological Foundations of the Theory of Historical Materialism. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 10(1), 53-72
Zaher Yousefi; Seyyed hosein Sharafoddin."A Critical Examination of the Anthropological Foundations of the Theory of Historical Materialism". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 10, 1, 2025, 53-72
Yousefi, Z, Sharafoddin, S.(2025) 'A Critical Examination of the Anthropological Foundations of the Theory of Historical Materialism', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 10(1), pp. 53-72
