The Principles of Sociocultural Determination of Mentally-Posited Knowledge in Al-Mizan
Article Type:
Research
Writers:
Hosein Azhdarizadeh
/ Assistant Professor of Islamic Studies, Naraq University / hajdaryzadeh@rihu.ac.ir
/ Assistant Professor of Islamic Studies, Naraq University / hajdaryzadeh@rihu.ac.irAbstract:
The main subject of this research is the "sociocultural determination of mentally-posited knowledge" from the perspective of the late Allamah Tabataba'i in al-Mizan Commentary. Research questions include: What is the origin of mentally-posited knowledge? What are the effects of socio-cultural factors on their determination? At what level is this knowledge formed? What is the dominant factor? And what is the ultimate goal and axis of the changes in mentally-posited knowledge? In response to these questions, some of the results of this research show that the late Allameh Tabataba'i considers the origin of mentally-posited knowledge to be the nature of mankind. He introduces the impact of socio-cultural factors as an emergency impact, and considers different individual, group, party and etc. levels for this knowledge. Despite the influence of various social and cultural factors on mentally-posited knowledge, he regards nature as the main determining factor. Finally, he believes that the main goal of the change in mentally-posited knowledge is considered to be a posterior mentally-posited knowledge. In this paper, descriptive-analytical methods, content analysis and documentary methods have been used.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :مبانی تعیّن فرهنگی ـ اجتماعیِ اعتباریات در المیزان
Abstract:
مسئله‌ی اصلی این پژوهش، «تعیّن فرهنگی ـ اجتماعی معرفت اعتباری»، از منظر مرحوم علامه طباطبائی در المیزان است. سؤالات پژوهش عباتند از: خاستگاه معرفت های اعتباری چیست؟ عوامل اجتماعی ـ فرهنگی به چه میزان در تعیین آنها مؤثرند؟ این معارف در چه سطحی شکل می گیرند؟ عامل مسلط در آنها چیست و بالاخره، هدف و محور اصلی تغییرات در معرفت های اعتباری چه چیزی است؟ برخی از نتایج این پژوهش در پاسخ به این پرسش هاست که مرحوم علامه طباطبائی، خاستگاه اصلی معرفت های اعتباری را فطرت و طبیعت انسان می داند. تأثیر عوامل اجتماعی ـ فرهنگی را یک تأثیر اضطراری معرفی می کند. سطوح مختلف فردی، گروهی، حزبی و مانند آن، برای این معارف در نظر می گیرد. با وجود تأثیر عوامل مختلف اجتماعی و فرهنگی بر آنها، عامل اصلی تعیین کننده بر آنها را فطرت و طبیعت می داند. بالاخره، اصلی ترین هدف تغییرات در معرفت های اعتباری را اعتباریات پسینی قلمداد می کند. در این جستار، از روش های توصیفی ـ تحلیلی، تحلیل محتوا و روش اسنادی استفاده برده ایم.
References:
- اژدرى‌زاده، حسين، 1385، «معرفت‌شناسی اجتماعی در اندیشه علامه طباطبائی»، پگاه حوزه (ویژه‌نامه علامه طباطبائی)، ش 195، ص 12-13.
- ـــــ ، 1380، «رويكردی جامعه‌شناختى به ادراك‌هاى اعتبارى»، در: (مجموعه مقالات بیستمین سالگرد رحلت علامه طباطبائی)، آيينه مهر، تدوین و تحقیق: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، قم، دارالتفسير، ص 91-141.
- اصفهانى، محمدحسين، 1414ق، نهاية‌الدراية في شرح الكفاية، قم، مؤسسة آل‌البيت لاحياء التراث.
- اولیائی، منصوره، 1389، واقعیت اجتماعی و اعتباریات از دیدگاه علامه طباطبائی و جان سرل، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
- بسیج دانشجوئی، 1395، گفتارهایی در نظریه اعتباریات و نظریه اجتماعی، تهران، نشر دانشگاه امام صادق.
- بوذری‌نژاد، یحیی و الهه مرندی، 1394، « نظریه اعتباریات علامه طباطبائی و نظام حقوقی- سیاسی جامعه»، مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، ش 1، ص 107-122.
- پارسانیا، حمید و همكاران، 1393، «دلالت‌های نظریه اعتباریات برای تحول در علوم انسانی»، اسلام و مطالعات اجتماعی، ش 5، ص 23-48.
- پژوهشكده حوزه و دانشگاه، 1380، آيينه مهر، مقالات: «سيره تفسيرى مرحوم علامه»، «تربيت عقلانى در الميزان»، «انديشه‌هاى اجتماعى علامه سيدمحمدحسين طباطبائى» و «رويكرد جامعه‌شناختى به ادراك‌هاى اعتبارى»، قم، دارالتفسير.
- پورحسن، قاسم، 1392، «اعتباریات اجتماعی و نتايج معرفتی آن»، حکمت و فلسفه، دانشگاه امام صادق، ش 36، ص 47-70.
- جوادى، محسن، 1366، مسئله بايد و هست، قم، دفتر تبليغات اسلامى.
- سروش، عبدالكريم، 1375، تفرّج صنع، تهران، صدا و سيما.
- طباطبائى، سيدمحمدحسين، 1363 الف، اصول فلسفه و روش رئاليسم، تهران، صدرا.
- ـــــ ، 1363 ب، رسائل سبعه، قم، حكمت.
- ـــــ ، 1374، تفسير الميزان، ترجمة سيدمحمدباقر موسوى همدانى، قم، جامعه مدرسين.
- ـــــ ، 1367، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چ پنجم، تهران، صدرا.
- ـــــ ، بى‌تا (الف)، الميزان، قم، جامعه مدرسين.
- ـــــ ، بی‌تا (ب)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، با مقدمه و پاورقی استاد شهید مطهری، سه جلد (1، 2، 3) در یک جلد، قم، جامعه مدرسین.
- علیزاده، عبدالرضا و همكاران، 1383، جامعه‌شناسی معرفت، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- فولادی، حفیظ‌الله، 1384، معرفت و جامعه، (مجموعه مقالات)، مقاله: «از معرفت‌شناسی به جامعه‌شناسی معرفت»، اثر حسین اژدری‌زاده.
- قوانلو، فاطمه، 1393، رفتارهای فردی و اجتماعی از دیدگاه علامه طباطبائی، تهران، جامی.
- لطیفی، علی، 1391، « تحلیل وجوه معناشناختی، منطقی، معرفت‌‌شناختی و وجودشناختی نظریه اعتباریات علامه طباطبائی»، حکمت اسراء، ش 11، ص 39-67.
- مصلح، علی‌اصغر، 1392، «اعتباریات علامه مبنای طرحی فلسفی برای فرهنگ»، حکمت و فلسفه، دانشگاه امام صادق، ش 36، ص 27-46.
- مطهرى، مرتضى، 1363، نقدى بر ماكسيسم، تهران، صدرا.
- ـــــ ، 1366، شرح مبسوط منظومه، چ چهارم، تهران، حكمت.
- ـــــ ، 1371، مجموعه آثار، قم، صدرا.
- هوشنگی، حسین و احمد پاکتچی، 1395، «بازخوانی اعتباریات علامه طباطبائی در پرتو نظریه اومولت»، حکمت و فلسفه، ش 45، ص 47-64.
- Merton, R. K, 1968, Social theory and social structure,the free press, New york.
- Stark, W, 1960, The sociology of knowledge; Rowtledge and Kegan paul, London, Second impression.
- Tavakol, M, 1987, Sociology of knowledge, New Dolhi, s.p.p.l.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Azhdarizadeh, Hosein.(2025) The Principles of Sociocultural Determination of Mentally-Posited Knowledge in Al-Mizan. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 10(1), 39-52
Hosein Azhdarizadeh."The Principles of Sociocultural Determination of Mentally-Posited Knowledge in Al-Mizan". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 10, 1, 2025, 39-52
Azhdarizadeh, H.(2025) 'The Principles of Sociocultural Determination of Mentally-Posited Knowledge in Al-Mizan', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 10(1), pp. 39-52
