Habermas’s View on the Methodology of the Social Sciences and the Perspective of Transcendental Philosophy on it
Article Type:
Research
Writers:
Abstract:
Since its foundation, the social sciences has faced the question as to what specific methodology the social sciences has. Different paradigms including positivist, interpretive and critical give different responses to this question, and each of them claims to have superiority over the other. Criticizing the positivist and interpretive methodologies and reviewing the concepts of the critical paradigm, Habermas proposes three epistemical attachments and divides sciences into experimental, interpretive and critical. In the frame of this epistemological proposal, Habermas claims that the particular methodology of the social sciences is "dialectical". Using an analytical-critical method and a holistic approach, this paper examines the relationship of ontological, epistemological, anthropological and axiological principles of this method with its components from the perspective of transcendental philosophy. Transcendental philosophy considers that Habermas methodology has serious drawbacks. Some of its components do not correspond with the philosophical system of transcendental philosophy and some others are in contradiction these principles.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :روش‌شناسی علوم اجتماعی از دیدگاه هابرماس و بررسی آن از منظر حکمت متعالیه
Abstract:
علوم اجتماعی از ابتدای شکل گیری خود، با این پرسش مهم مواجه بوده که روش شناسی ویژه آن چیست؟ پارادایم های مختلف اثباتی، تفسیری و انتقادی، هر یک پاسخی به این پرسش داده و مدعی برتری نسبت به دیگری هستند. هابرماس، با نقد روش شناسی های اثباتی و تفسیری و بازخوانی مفاهیم پارادیم انتقادی، به طرح علایق معرفتی سه گانه و تقسیم بندی علوم، به تجربی، تفسیری و انتقادی پرداخته است. او در قالب این طرح معرفتی، مدعی است که روش ویژه علوم اجتماعی «دیالکتیکی» است. این مقاله، با روش تحلیلی انتقادی و با نگاه کلان، به بررسی و نقد رابطه مبانی مختلف هستی شناختی، معرفت شناختی، انسان شناختی و ارزش شناختی این روش با مؤلفه های آن، از منظر حکمت متعالیه پرداخته است. از منظر حکمت متعالیه، روش شناسی هابرماس از اشکالات مبنائی رنج می برد. برخی از مؤلفه های آن، با دستگاه فلسفی حکمت متعالیه ناسازگار و برخی از آنها در تضاد با این مبانی است.
References:
- اباذري، يوسف، 1377، خرد جامعه‌شناسي، تهران، نشر نو.
- ابن‌منظور، محمد‌بن مكرم، 1414ق، لسان العرب، بيروت، دارالفكر.
- اکبري تختمشلو، جواد، 1390، «آراي روش‌شناختي و فلسفي هابرماس»، فلسفة علم، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، ش 1، ص 1-35.
- اکبريان، رضا، 1386، «جايگاه انسان در حکمت متعاليه ملاصدرا»، خردنامه، ش 50، ص 21-41.
- انصاري، منصور، 1384، دموکراسي گفت‌وگويي: امکانات دموکراتيک انديشه‌هاي ميخاييل باختين و يورگن هابرماس، تهران، مرکز.
- باتومور، تام، 1393، فرهنگ علوم اجتماعي قرن بيستم، ترجمة حسن چاوشيان، تهران، نشر ني.
- بليکي، نورمن، 1389، طراحي پژوهش‌هاي اجتماعي، ترجمة حسن چاوشيان، تهران، نشر ني.
- بنتون، تد و يان کرايب، 1389، فلسفه علوم اجتماعي، ترجمة شنهاز مسمي‌پرست و محمود متحد، تهران، آگه.
- پارسانيا، حميد، 1389، روش‌شناسي انتقادي حکمت صدرايي، قم، کتاب فردا.
- ـــــ ، 1392، جهان‌هاي اجتماعي، قم، کتاب فردا.
- پيوزي، مايکل، 1379، هابرماس، ترجمۀ احمد تدين، تهران، هرمس.
- جوادي آملي، عبدالله، 1383، تفسير تسنيم، قم، اسراء.
- راغب اصفهاني، حسين‌بن محمد، 1412ق، مفردات الفاظ القرآن، بيروت، دارالقلم.
- رحيمي، سلمان‌علي، 1390، «روش‌شناسي هابرماس و فارابي»، معرفت فرهنگي و اجتماعي، ش 2، ص 65-90.
- رهنمائي، سيداحمد، 1391، «فلسفة ارزش‌ها با نگرش اسلامي»، مباني فلسفي علوم انساني، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- ريتزر، جورج، 1382، نظريه جامعه‌شناسي در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثي، تهران، علمي و فرهنگي.
- زاهد زاهداني، سيدسعيد، 1391، «اصالت فرد و جامعه در انديشة متفکران اسلامي»، مباني فلسفي علوم انساني، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- شريفي، احمدحسين، 1393، مباني علوم انساني اسلامي، تهران، آفتاب توسعه.
- صدرالمتألهين، 1354، المبدأ و المعاد، تصحيح سيدجلال آشتياني، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ايران.
- ـــــ ، 1363، مفاتيح‌الغيب، تصحيح محمد خواجوي، تهران، مؤسسه انجمن تحقيقات فرهنگي.
- طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1392، نهاية‌الحکمه، تصحيح و تعليق غلامرضا فياضي، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- عباسپور، ابراهيم، 1390، «بررسي روش‌شناسي نظرية کنش ارتباطي هابرماس با رويکرد انتقادي»، معرفت فرهنگي و اجتماعي، ش 2، ص 35-64.
- فراهيدى، خليل‌بن أحمد، 1409ق، العين، چ دوم، قم، هجرت.
- کرايب، يان، 1387، نظريه اجتماعي مدرن از پارسونز تا هابرماس، ترجمة عباس مخبر، تهران، آگه.
- کوسه، ايو و استيفن آبه، 1385، واژگان مکتب فرانکفورت، ترجمة افشين جهانديده، تهران، نشر ني.
- گلابي، فاطمه و ابراهيم شهبازي، 1393، جستارهاي در معرفت‌شناسي هابرماس و پوپر، تهران، تيسا.
- گولد، جوليوس و ويليام کولب، 1384، فرهنگ علوم اجتماعي، ويراستار محمدجواد زاهدي، تهران، مازيار.
- گيدنز، آنتوني، 1382، جامعه‌شناسي، تهران، نشر ني.
- مصباح، مجتبي، 1392، «تأثير ارزش‌ها بر علوم انساني»، مباني فلسفي علوم انساني، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- مصباح، محمدتقي، 1379، آموزش فلسفه، تهران، شرکت چاپ و نشر بين‌الملل.
- مطهري، مرتضي، 1380، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
- نصر، حسين، 1382، صدرالمتألهين و حکمت متعاليه، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردي.
- نيومن، لاورنس، 1389، شيوه‌هاي پژوهش اجتماعي، رويکردهاي کيفي و کمي، ترجمة حسن دانايي‌فرد و سيدحسين کاظمي، تهران، مؤسسة کتاب مهربان نشر.
- هابرماس، يورگن، 1382، «راه برون‌رفتي از فلسفه سوژه: خرد ارتباطي در مقابل خرد سوژه محور»، از مدرنيسم تا پست مدرنيسم، ويراستار عبدالکريم رشيديان، تهران، نشر ني.
- ـــــ ، 1385، «نظريه در باره توانش ارتباطي»، جامعه‌شناسي انتقادي، ترجمة حسن چاوشيان، تهران، نشر اختران.
- ـــــ ، 1386، «درهم تنيدگي اسطوره و روشن‌گري: ماکس هورکهايمر و تئودور آدورنو»، ارغنون، ش 11 و 12، ص 291-316.
- هاو، اي. ال، 1387، يورگن هابرماس، ترجمة جمال محمدي، تهران، گام نو.
- هولاب، رابرت، 1375، يورگن هابرماس، نقد در حوزۀ عمومي، ترجمۀ حسين بشيريه، تهران، نشر ني.
- Edgar, Andrew, 2006, Habermas the key concept, first published London and New York, Rutledge.
- Habermas, Jürgen, 2003, Truth and justification, Trans by: Barbara Fultnur. Cambridge: MIT Press.
- Mezirow, Jack, 1981, »A critical theory of adult learning and education«, Adult Education v. 32, n. 1, p. 3-24.
- Webster's Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language, 1996, by: Rh Value Publishing, Gramercy.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
ZAKI, ABDULLAH, Mesbah, Ali.(2025) Habermas’s View on the Methodology of the Social Sciences and the Perspective of Transcendental Philosophy on it. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 8(1), 5-26
ABDULLAH ZAKI; Ali Mesbah."Habermas’s View on the Methodology of the Social Sciences and the Perspective of Transcendental Philosophy on it". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 8, 1, 2025, 5-26
ZAKI, A, Mesbah, A.(2025) 'Habermas’s View on the Methodology of the Social Sciences and the Perspective of Transcendental Philosophy on it', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 8(1), pp. 5-26
