The Capacities and Necessities of Social Thought in Ash‘arite Theology
Article Type:
Research
Writers:
Abstract:
Every social theory is influenced from the beginning of its development by different factors. The social thought of Ash‘arites, too, is based on special epistemological or non-epistemological principles which are rooted in Ash’arite theology. Such knowledge which is based on Ash‘arite theology, revitalizes special ideological areas which consider conservatism and concentration on description and demonstration as the main function of this knowledge. The trends of Ash‘arites’ thought which came, later made Ash’arism lose the capability of having interpretive, explanatory and critical knowledge. On the other hand, this condition brings this knowledge closer to the followers of realism who surround themselves by the barriers of status quo and past events, and cannot dissociate themselves from the present situation and idealization. This research investigates Ash‘arites’ ontological, anthropological and epistemological principles and demonstrates, in the framework of fundamental psychology, the potential they have for producing the sociology of these principles.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :ظرفیت ها و ضرورت های اندیشه اجتماعی در کلام اشاعره
Abstract:
هر نظریه اجتماعی در بدو شکل گیری، از عوامل متعددی تأثیر می پذیرد. اندیشه اجتماعی اشاعره نیز مبتنی بر مبادی و مبانی معرفتی و غیرمعرفتی خاصی است که در ریشه کلام اشعری دارد. ابتنای چنین دانشی بر مبانی کلام اشعری، حوزه های فکری ویژه ای را فعال می کند که محافظه کاری و تمرکز بر توصیف و تبیین را وظیفه اصلی این دانش قرار می دهد. با توجه به عقبه تفکر اشعری، ظرفیت دانش تفسیری، تفهمی و انتقادی را از آن سلب می کند. از سوی دیگر، این دانش را به رئالیست ها نزدیک می سازد که خود را در حصار امر واقع و رخدادهای گذشته محصور کرده و ظرفیت خروج از وضع موجود و آرمان پردازی را نخواهد داشت. در این تحقیق، مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی اشاعره، به عنوان مبانی معرفتی آنان بررسی شده و در قالب روش شناسی بنیادین، ظرفیت های تولید دانش اجتماعی آن مبانی بیان شده است.
References:
- ابراهیمی دینانی، غلامحسین، 1385، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران، طرح نو.
- ابن‌جماعه، محمدبن ابراهیم، 1408ق، تحریرالاحکام فی تدبیر اهل‌الاسلام، دوحه، دارالثقافه بتفویض من ریاسه المحاکمه الشرعیه.
- ابن‌خلدون، عبدالرحمن، 1375، مقدمه، ترجمة محمدپروین گنابادی، چ هشتم، تهران، علمی و فرهنگی.
- ابن‌فورک، محمدبن حسن، 1986، مجرد مقالات‌الشیخ ابی‌الحسن الاشعری، به کوشش دانیل ژیماره، بیروت، بي‌جا.
- ابوالحسن‌الاشعری، علی‌بن اسماعیل، 1397ق، الابانه عن اصول الدیانه لابی‌الحسن الاشعری، تحقیق فوقیه حسین محمود، مصر، دارالانصار.
- ـــــ ، 1400ق، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین، تصحیح هلموت ریتر، دارالنشر فرانزشتاینر.
- ـــــ ، 1953، اللمع فی الردعلی اهل الزیغ و البدع، به کوشش ریچارد ژوزف مک کارتی، بیروت، المطبقه الکاثولیکیه.
- ایجی، میرسیدشریف، بي‌تا، شرح المواقف، قم، شریف‌رضی.
- آرتوربرت، ادوین، 1369، مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین، ترجمة عبدالکریم سروش، تهران، علمی و فرهنگی.
- استادی، رضا، بي‌تا، شيعه و پاسخ چند پرسش، قم، مشعر.
- آندرووینست، 1371، نظریه‌های دولت، ترجمة حسین بشیریه، تهران، نشر نی.
- انصاری، مرتضی، 1390، فرائدالاصول، قم، دارالعلم.
- آهنگران، محمدرسول، 1387، «بازخوانی محل نزاع اشاعره و عدلیه درباره حسن و قبح عقلی»، اندیشه نوین دینی، ش 15، ص 153-170.
- باقلانى، 1947، التمهيد، ويرايش م. الخضيرى و ابوريده، قاهره، دارالفكرالعربى.
- بحرانی، ابن‌میثم، 1398ق، قواعدالمرام فی‌علم الکلام، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشی نجفی.
- بغدادی، ابی‌منصور عبدالقاهربن طاهر، 1346، اصول‌الدین، استانبول، مدرسه الالهیات بدارالفنون.
- پارسانیا، حمید، 1389، روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم، کتاب فردا.
- ـــــ ، 1391، جهان‌های اجتماعی، قم، کتاب فردا.
- پانیز، شلومو، 1387، نظریه جوهر فرد از دیدگاه مسلمین، ترجمة فرشته آهنگری، تهران، کلک سیمین.
- تفتازانی، سعدالدین، 1370، شرح‌المقاصد، تحقیق عبدالرحمن عمیره، قم، شریف رضی.
- جابری، محمدعابد، 1370، العقل السیاسی العربی، بیروت، المرکز الثقافی العربی.
- جمعی از نویسندگان، 1386، فرق تسنن، به کوشش مهدی فرمانیان، چ سوم، قم، ادیان.
- حدادعادل، غلامعلی، 1379، «آیا معرفت‌شناسی بدون هستی‌شناسی ممکن است»، فلسفه، ش 1، ص 63-70.
- حلبی، علی‌اصغر، 1376، تاريخ علم كلام در ايران و جهان، تهران، اساطیر.
- حلی، حسن‌بن یوسف، 1407ق، نهج‌الحق و کشف‌الصدق، قم، دارالهجرة.
- خادمی، عین‌الله، 1378، «ضرورت علی از دیدگاه اشاعره و ابن‌رشد»، خردنامه صدرا، ش 16، ص 34-42.
- ـــــ ، 1380، علیت از دیدگاه فیلسوفان مسلمان و فیلسوفان تجربه‌گرا، قم، بوستان کتاب.
- ریتزر، جرج، 1374، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران، علمی.
- ژیماره، دانیل، 1376، «بحث وجود در مذهب اشعری»، ترجمة اسماعیل سعادت، معارف، ش 40، ص 43-60.
- سبحانی، جعفر، بي‌تا، بحوث في الملل و النحل، قم، مؤسسه امام صادق.
- السیوری حلی، جمال‌الدین مقدادبن عبدالله، 1405ق، ارشاد الطالبین الی نهج‌المسترشدین، به کوشش محمود مرعشی، تحقیق مهدی رجایی، قم، کتابخانه آيت‌الله مرعشی نجفی.
- شریف مرتضی، علم‌الهدی، 436ق، رسائل الشریف مرتضی: الحدود و الحقائق، دارالقرآن الکریم.
- شریفی، احمدحسین، 1388، خوب چیست؟ بدچیست؟، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- شعرانی، ابوالحسن، 1393ق، شرح فارسى تجريدالاعتقاد، بي‌جا، انتشارات اسلاميه.
- شیدان شید، حسينعلی، 1385، عقل در اخلاق از نظر غزالی و هیوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- شيخ، محمدعلي، 1371، پژوهشي در انديشه‌هاي ابن‌خلدون، تهران، دانشگاه شهيد بهشتي.
- صدرالمتألهين، 1378، المظاهر الإلهيه في أسرار العلوم الكمالية، تهران، بنیاد حکمت صدرا.
- طاهری، سیدصدرالدین، 1376، علیت از دیدگاه اشاعره و هیوم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- طباطبائی، سيدجواد، 1368، درآمدی بر تاریخ اندیشه سیاسی در ایران، تهران، نشر و فرهنگ اسلامی.
- عارف اسفراینی، ملااسماعیل، 1383، أنوارالعرفان، قم، بوستان کتاب.
- عسگری، سیدمرتضی، 1388، عقايد اسلام در قرآن كريم، ترجمة محمدجواد کرمی، قم، دانشکده اصول دین.
- غزالی، ابوحامد، 1417ق، المستصفی من علم الاصول، تحقیق محمدسلیمان الاشقر، بیروت، مؤسسه الرساله.
- ـــــ ، 1363، تهافت الفلاسفه، ترجمة علی‌اصغر حلبی، تهران، زوار.
- ـــــ ، 1378، المستظهری فی فضائح الباطنية، تحقیق عبدالرحمن بدوی، پاریس، داربیبلیون.
- ـــــ ، 1406ق، احیاء علوم‌الدین، بیروت، دارالکتب‌العلمیه.
- کاتوزیان، ناصر، 1385، فلسفه حقوق، چ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
- کدیور، محسن، 1376، نظریه‌های دولت در فقه شیعه، تهران، نشر نی.
- کوربن، هانری، 1373، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمة سيدجواد طباطبائی، تهران، کویر.
- لمبتون، آن.کی.اس، 1374، دولت و حکومت در اسلام، ترجمة سیدعباس صالحی و محمدمهدی فقیهی، تهران، عروج.
- محمدرمضان، عبدالله، 1986، الباقلانی و آراؤه الکلامیه، بغداد، احیاء التراث الاسلامی.
- محمدی، علی، بي‌تا، شرح كشف‌المراد، بي‌جا، دارالفكر.
- مطهرى، مرتضی، 1382، «اقسام توحید»، قبسات، ش 30 و 31، ص 11-22.
- ـــــ ، 1358، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
- مظفر، محمدحسن، بي‌تا، دلایل الصدق، بیروت، داراحیاءالتراث العربی.
- ولفسن، هری اوسترین، 1368، تاریخ علم کلام، ترجمة احمد آرام، بي‌جا، الهدی.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Abbaspur, Ebrahim.(2025) The Capacities and Necessities of Social Thought in Ash‘arite Theology. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 7(1), 53-78
Ebrahim Abbaspur."The Capacities and Necessities of Social Thought in Ash‘arite Theology". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 7, 1, 2025, 53-78
Abbaspur, E.(2025) 'The Capacities and Necessities of Social Thought in Ash‘arite Theology', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 7(1), pp. 53-78
