Pages:
113-138
Receive Date: 2025/11/06
Accept Date: 2025/11/06
Abstract:
The present study examines the role of virtual social networks in the evolution of communication patterns of young couples based on the lived experience of women in the city of Qom. Using the interpretive approach and qualitative method of grounded theory, the views of 51 young women were obtained using exploratory interviews. Purposive and snowball sampling continued until theoretical saturation was reached. The conceptual framework is based on Inglehart's theories of value transformation, Bal-Rokic and DeFlore's audience dependency, and Castells' network society. The findings show that the central phenomenon of the transformation of communication and value patterns among couples is due to their presence in virtual social networks. This phenomenon is shaped by the socio-cultural changes of the digital age and the functional challenges of the family. The attractiveness of social networks and psychosocial motivations are the basis for these changes the consequences of which are observed at individual, social, and family levels: These obvious consequences lead to fundamental and long-term changes in the communication and value patterns of couples; including excessive individualism and breaking with traditional structures, silent sexual revolution, crisis in gender identity and roles, and consumerism.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :نقش شبکههای اجتماعی مجازی در تحول الگوهای ارتباطی زوجین جوان (مطالعۀ تجربۀ زیستۀ زنان بر مبنای نظریۀ زمینهای)
Abstract:
پژوهش حاضر به بررسی نقش شبکههای اجتماعی مجازی در تحول الگوهای ارتباطی زوجین جوان بر مبنای تجربۀ زیستۀ زنان شهر قم میپردازد. با رویکرد تفسیرگرایانه و روش کیفی نظریۀ زمینهای، 51 زن جوان مورد مصاحبة اکتشافی قرار گرفتند. نمونهگیری هدفمند و گلولة برفی تا اشباع نظری ادامه یافت. چارچوب مفهومی بر نظریات دگرگونی ارزشی اینگلهارت، وابستگی مخاطبان بال روکیچ و دی فلور و جامعۀ شبکهای کاستلز استوار است. یافتهها نشان میدهد که پدیدۀ محوری دگرگونی الگوهای ارتباطی و ارزشی در بین زوجین به دلیل حضور در شبکههای اجتماعی مجازی است. این پدیده تحتتأثیر تغییرات اجتماعی ـ فرهنگی عصر دیجیتال و چالشهای کارکردی خانواده شکل میگیرد. جذابیت شبکههای اجتماعی و انگیزههای روانی ـ اجتماعی زمینهساز این تغییرات هستند. پیامدهای این تحولات در سه سطح فردی، اجتماعی و خانوادگی مشاهده میشود. این پیامدهای آشکار منجر به تحولات اساسی و بلندمدت در عرصۀ الگوهای ارتباطی و ارزشی زوجین؛ از جمله افراط در فردگرایی و گسست از ساختارهای سنتی، انقلاب جنسی خاموش، بحران در هویت و نقشهای جنسیتی و مصرفزدگی خانوادگی میشود.
References:
- احمدی، جمیله، بهدانی، شیما و محمدیزاده، علیرضا (1397). تأثیر فضای مجازی بر تغییر باورها و سبک زندگی. ششمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی، آسیبهای اجتماعی و فرهنگی ایران. تهران.
- احمدی علی، امید و پوررضا کریمسرا، ناصر (1392). تهدیدهای خانواده و تقابل سنت و مدرنیسم. کتاب ماه علوم اجتماعی، 64(161)، 12ـ21.
- استراوس و کربین (1390). مبانی پژوهش کیفی ـ فنون و مراحل تولید نظریة زمینهای. ترجمة ابراهیم افشار. تهران: نی.
- افراسیابی، محمدصادق (1392). مطالعات شبکههای اجتماعی مجازی و سبک زندگی جوانان. تهران: سیمای شرق.
- اکبری، تقی، هاشمی، جواد، کاظمی، سلیم، جاویدپور، مرتضی و متولی کسمایی، مریم (1399). تبیین تأثیر شبکههای اجتماعی مجازی بر سبک زندگی جوانان (مورد مطالعه: جوانان شهر اردبیل). پژوهشهای ارتباطی، 27(3)، 59ـ81.
- امیربیک، مرضیه و بابایی، محمود (1402). تحلیل بر رابطۀ هویت جنسیتی جوانان با استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی. رهپویه ارتباطات و فرهنگ، ۳(۱)، 7ـ18.
- انصاری، باقر و عطار، شیما (1392). حریم خصوصی در فضای مجازی. پژوهشهای حقوقی، 12(23)، 113ـ137.
- بختیاری، آمنه و نصیری، بهاره (1401). تحلیل کیفی و کمی سبک زندگی خانوادة دیجیتالی در شهر تهران (آیندهپژوهی). رهپویۀ ارتباطات و فرهنگ، 2(1)، 47ـ68.
- برون، مهرداد (2020). فضای مجازی و آسیبهای آن در خانواده. Pure Life، 6(20)، 79ـ107.
- بهادری، مریم و ملکیان نوروز هاشم زهی، نازنین (1400). ارتباط فضای مجازی و طلاق عاطفی همسران. پژوهشهای جامعهشناختی، 15(2)، 201ـ218.
- پاکخصال، اعظم، سیفاللهی، سیفالله و میرزایی، خلیل (1398). شبکههای اجتماعی مجازی و روابط همسران، مطالعة کیفی روابط همسران و پیامدهای منفی استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی در شهر تهران. پژوهشهای اجتماعی ـ انتظامی زنان و خانواده، 7(1)، 48ـ61.
- تامپسون، جان بروکشایر (1380). نظریة اجتماعی رسانهها. ترجمة مسعود اوحدی. تهران: سروش.
- حاتمی، محمدرضا و مذهبی، سارویه (1390). رسانه و نگرش زنان به هویت جنسیتی خود. تحقیقات فرهنگی ایران، 14(24)، 185ـ209.
- حسینی، نیکو، اسدی، مسعود و حجازی، مسعود. (1399). واکاوی علل گرایش جوانان شهر زنجان به شبکههای اجتماعی مجازی: یک مطالعة پدیدارشناسانه. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 19(49)، 9ـ32.
- حضرتی صومعه، زهرا و داداشعلی، ملیحه (1396). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر انزوای اجتماعی دانشجویان (مورد مطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی). توسعة اجتماعی، 12(2)، 109ـ142.
- حیدری، آرمان و دهقانی، حمیده (1393). شناسایی کیفی پدیدة تعارض خانواده ـ کار و چگونگی مدیریت آن در بین زنان معلم متأهل شهر دلوار. جامعهشناسی کاربردی، 27(73)، 15ـ40.
- حیدری، حسین (1400). بررسی مقایسهای تأثیر شبکههای اجتماعی مجازی بر روابط زناشویی با تأکید بر جنسیت. پژوهشهای ارتباطی، 28(4)، 133ـ163.
- خانزاده، حسین، ابراهیمی، شهربانو، خداکرمی، فائزه و حصیرچمن، احیا (1398). تأثیر آموزش از طریق بازیهای حرکتی بر یادگیری مفاهیم و علاقه به ریاضی دانشآموزان دیرآموز. علوم روانشناختی، 18(79)، 797ـ806.
- خانیکی، هادی و بابایی، محمود. (1390). فضای سایبر و شبکههای اجتماعی. جامعة اطلاعاتی، 1(1)، 71ـ96.
- خجیر، یوسف (1393). شبکههای اجتماعی ایرانی و خانوادة ایرانی. مجموعه مقالات ششمین کنگرة خانوادهپژوهی. پژوهشگاه خانواده. دانشگاه شهید بهشتی تهران.
- رسولزاده اقدم، صمد، عدلیپور، صمد، میرمحمدتبار، سیدمحمد و افشار، سیمین (1394). تحلیل نقش رسانههای اجتماعی در گرایش به سبک زندگی نوین در بین جوانان ایرانی. پژوهشهای جامعهشناسی معاصر، 4(6)، 33ـ60.
- رضایینسب، زهرا، فیضاللهی، علی و کشاورز، مریم (1402). شبکههای مجازی و گسست زندگی زناشویی: مطالعۀ کیفی تجربۀ زیستۀ زنان مطلقۀ ایلام. زن در توسعه و سیاست، ۲۱(۲)، 445ـ479.
- ساروخانی، باقر و شکربگیری، عالیه (1393). جامعهشناسی ارتباطات در جهان معاصر. تهران: بهمن برنا.
- سمیعی، محمد (1395). خانواده در بحران. تهران: اطلاعات.
- سورین، ورنر. جی. و تانکارد، جیمز (1398). نظریههای ارتباطات. ترجمۀ علیرضا دهقان. تهران: دانشگاه تهران.
- سیف درخشنده، سعید، عطادخت، اکبر، حاجلو، نادر و میکاییلی، نیلوفر (1400). مدلیابی گرایش دانشآموزان به فضای مجازی بر مبنای عوامل فردی، زمینهای و محیطی: ارزیابی پیامدهای روانشناختی آن. مطالعات روانشناسی تربیتی، 18(44)، 135ـ153.
- شجاعی جشوقانی، ریحانه، احمدی، احمد، جزایری، رضوان السادات و اعتمادی، عذرا (1396). شناسایی و مقایسة آسیبهای برآمده از فضای مجازی در روابط بین زوجین (مطالعة موردی در شهر اصفهان). خانوادهپژوهی، 13(4)، 551ـ568.
- شعاع کاظمی، مهرانگیز (1385). خانواده و آسیبهای روانی موجود در آن. معرفت، 94، 23ـ30.
- عاملی، سعید رضا (۱۳۹۵). مطالعات جهانی شدن: دوفضایی شدنها و دوجهانی شدنها. تهران: سمت.
- عائلی، آرزو و تاجیک اسماعیلی، سمیه (۱۴۰۱).نقش احساس تنهایی در گرایش به استفاده از شبکههای اجتماعی در میان دانشآموزان دورة دوم متوسطة شهر تهران. خانواده و پژوهش، ۱۹، ۹۳ـ۱۱۰.
- فلیک، اووه (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نی.
- قاراخانی، معصومه (1394). شاخصهای سنجش وضعیت خانواده، مبنایی برای سیاستگذاری اجتماعی. مطالعات جامعهشناختی (نامة علوم اجتماعی)، 22(2)، 125ـ149.
- کرایب، یان (1381). نظریة اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس. ترجمة عباس مخبر. تهران: آگه.
- کاستلز، امانوئول (1383). جامعۀ شبکهای و هویت جدید. ترجمۀ محمدرضا معینی. تهران: مجلس و پژوهش.
- کنعانی، محمد امین و محمدزاده، حمیده (1397). مطالعة گمنامی در روابط اینترنتی و عوامل جامعهشناختی مؤثر بر آن. جامعهشناسی کاربردی، 29(2)، 17ـ38.
- گال، مردیت، بورگ، والتن و گال، جوی (1395). روشهای تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناســی. ترجمة احمدرضا نصر و همکاران. تهران: سمت.
- گیدنز (1387). تجدد و تشخص. ترجمۀ ناصر موفقیان. تهران: نی.
- محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی ضدروش 2. تهران: جامعهشناسان.
- محمدی، ابراهیم (1401). کاوشی در روابط زناشویی زوجین فعال در فضای مجازی. راهبردهای نو در روانشناسی و علوم تربیتی، 4(15)، 29ـ47.
- محمدی، ابراهیم، خوشاخلاق، حسن و جلالی، الهه (1401). بررسی کیفی مشکلات روانشناختی ـ فرهنگی و اجتماعی اعتیاد به شبکههای مجازی و اینترنت بر روی روابط زناشویی زوجین. فرهنگ مشاوره و رواندرمانی، 13(50)، 275ـ303.
- مصلاییراد، سارا و ملکیان، نازنین (1403). بررسی رابطۀ بین ارتباطات میانفردی در شبکۀ اجتماعی اینستاگرام با طلاق عاطفی در زوجین استان البرز. پژوهشهای جامعهشناختی، ۱۷(۱)، 83ـ105.
- مک کوایل، دنیس و ویندال، سون (۱۳۸۸). مدلهای ارتباطات جمعی. ترجمة گ. میرانی. تهران: دفتر پژوهشهای رادیو.
- مرادی پردنجانی، حجتالله و سعیدزاده، حمیدرضا (1391). بررسی عوامل موثر در گرایش دانشآموزان به فضای مجازی. دانش انتظامی سمنان، 2(3)، 1ـ20.
- موحد، احمد، عباسی، زهره، تقیزاده، راضیه، دری، فاطمه و طاقتی، فاطمه (۱۴۰۱). نقش اعتیاد به شبکههای اجتماعی مبتنیبر موبایل در پیشبینی طلاق عاطفی و آمادگی طلاق زنان متأهل شهر قاین. زن و جامعه،13(۳)، 115ـ132.
- ولمن، بری و کوان هاس، آنتونی (1385). شبکههای اجتماعی، مشارکت و تعهد اجتماعی. ترجمة فلاح آزاد شیرزاد. تهران: فرهنگ و فناوری.
- ویندال، سون و دیگران (1387). کاربرد نظریههای ارتباطات. ترجمة ع. دهقان. تهران: مرکز مطالعات تحقیقات و رسانهها.
- هاشمی فرود، عظیمی، لیلا، روشنایی، علی و اسدی داوودآبادی، محمدحسین (1400). تأثیر میزان گرایش به شبکههای اجتماعی مجازی و برنامههای ماهواره بر منابع احساسی زنان (مطالعۀ موردی: زنان متأهل 20ـ55 سالۀ بروجرد). مطالعات فرهنگ ـ ارتباطات، 22(56)،163ـ194.
References:
- Barak, A. & Sadovsky, Y. (2008). Internet use and personal empowerment of hearing-impaired adolescents. Computers in Human Behavior, 24(5), 1802–1815.
- Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology. MIS Quarterly, 13(3), 319-340.
- DeFleur, M. L. & Ball-Rokeach, S. J. (1989). Theories of mass communication (5th ed.). Longman.
- Inglehart, R. & Welzel, C. (2007). Modernization, cultural change, and democracy: The human development sequence. Cambridge University Press.
- Nichols, M. P. & Schwartz, R. C. (1998). Family therapy: Concepts and methods (4th ed.). Allyn & Bacon.
- Valenzuela, S., Park, N. & Kee, K. F. (2009). Facebook use and college students' life satisfaction, trust, and participation. Journal of Computer-Mediated Communication, 14(4), 875–901.
- Zhu, Y.-Q. & Chen, H.-G. (2015). Social media and human need satisfaction: Implications for social media marketing. Business Horizons, 58(3), 335-345.
- Wellman, B., Quan-Haase, A., Boase, J., Chen, W., Hampton, K., Isla de Diaz, I. & Miyata, K. (2003). The social affordances of the internet for networked individualism. Journal of Computer-Mediated Communication, 8, 3.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
SAFA, Dawood.(2025) The Role of Virtual Social Networks in the Evolution of Young Couples’ Communication Patterns (A Study of Women's Lived Experience Based on Grounded Theory). Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 16(1), 113-138 https://doi.org/10.22034/marefatefarhangi.2025.5001348
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Dawood SAFA."The Role of Virtual Social Networks in the Evolution of Young Couples’ Communication Patterns (A Study of Women's Lived Experience Based on Grounded Theory)". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 16, 1, 2025, 113-138
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
SAFA, D.(2025) 'The Role of Virtual Social Networks in the Evolution of Young Couples’ Communication Patterns (A Study of Women's Lived Experience Based on Grounded Theory)', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 16(1), pp. 113-138
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
SAFA, D. The Role of Virtual Social Networks in the Evolution of Young Couples’ Communication Patterns (A Study of Women's Lived Experience Based on Grounded Theory). Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 16(1): 113-138