The Application of "Conceptual Interpretation Method" in the Analysis of "Social Man in Islam"
Article Type:
Research
Writers:
Hamid Parsaniya / Associate Professor, Faculty of Social Sciences, University of Tehran / h.parsania@yahoo.com
Ghasem Ebrahimi pour
/ Assistant Professor, Department of Sociology, the Imam Khomeini Institute for Education and Research / ebrahimipoor14@yahoo.com
/ Assistant Professor, Department of Sociology, the Imam Khomeini Institute for Education and Research / ebrahimipoor14@yahoo.comAbstract:
Taking into account the three scientific fields of sociology, philosophy and interpretation, this paper seeks to propose a method for studying social man in Islam. The issue of social man has a sociological context. Answering the question of man’s quiddity requires philosophical exploration and reviewing it from an Islamic perspective necessitates the Qur'anic and narrative considerations. The "method of conceptual interpretation", with its philosophical roots, its Qur'anic application and sociological background, has been proposed for the study of social man. The method of conceptual interpretation has two basic steps: refinement and inference. In the stage of refinement, the presuppositions, incorrect assumptions and incomplete foundations of the existing philosophical and sociological approaches are evaluated, and in the inference step, the Islamic perception of man is extracted.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :کاربست «روش تأویل مفهومی» در تحلیل «انسان اجتماعی در اسلام»
Abstract:
این مقاله درصدد است روش مطالعه‌ی انسان اجتماعی در اسلام را با در نظرداشت سه ساحت علمی جامعه شناسی، فلسفی و تفسیری پیشنهاد کند. موضوع انسان اجتماعی سیاق جامعه شناختی دارد و پاسخ به پرسش چیستی انسان، کاوش فلسفی را می طلبد و بازخوانی آن از منظر اسلامی، ملاحظات قرآنی و روایی را ناگزیر می نماید. «روش تأویل مفهومی» که هم ریشه‌ی فلسفی دارد و هم کاربرد قرآنی و هم پیشینه‌ی جامعه شناختی، برای مطالعه‌ی انسان اجتماعی پیشنهاد شده است. روش تأویل مفهومی، دو گام اساسی دارد: پالایش و استنباط. در گام پالایش، پیش فرض ها، مسلمات ناصواب و مبادی ناقص رویکردهای فلسفی و جامعه شناختی موجود ارزیابی می گردد و در گام استنباط، برداشت اسلامی از انسان استخراج می شود.
References:
- نهج البلاغه، 1414ق، سیدرضی، محمد بن حسین، قم، هجرت.
- آخوند خراسانى، محمد كاظم بن حسين، 1409ق، كفاية الأصول، قم، آل‌البيت.
- آرون، ريمون، 1386، مراحل اساسي سير انديشه در جامعه‌شناسي، چ هشتم، ترجمة باقر پرهام، تهران، علمي و فرهنگي.
- استیونسن، لسلی، 1368، هفت نظریه درباب طبیعت انسان، ترجمة بهرام محسن‌پور، تهران، رشد.
- اسعدی، محمد، 1397، جریان‌شناسی تفسیر اجتماعی عقلی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- اعوانی، غلامرضا و همكاران، 1382، «بررسی و تحلیل هستی‌شناسی تأویلی ملاصدرا»، ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش34-35، ص1-18.
- بابایی، علی‌اکبر،1386، مکاتب تفسیری، قم/ تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه/ سمت.
- برگر، پترال، 1393، دعوت به جامعه‌شناسی: نگاهی انسان‌گرایانه، ترجمة رضا فاضل، تهران، ثالث.
- بستان (نجفی)، حسین، 1388، «جامعه‌شناسی اسلامی: به سوی یک پارادایم»، روش‌شناسی علوم انسانی، ش 61، ص 7- 28.
- پارسانیا، حمید، 1383، هستی و هبوط، قم، دفتر نشر معارف.
- توحیدی‌نسب، زینب و همكاران، 1392، رئالیسم انتقادی، قم، بوستان کتاب.
- جوادی آملی، عبدالله، 1374، تفسیر موضوعی قرآن (فطرت در قرآن)، قم، اسراء.
- ـــــ ، 1384، معرفت‌شناسی در قرآن، قم، اسراء.
- ـــــ ، 1386، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم، اسراء.
- خامنه‌ای، محمد، 1385، ملاصدرا، هرمنوتیک و فهم کلام الهی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
- خسروپناه، عبدالحسین، 1394، روش‌شناسی علوم اجتماعی، تهران، مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفه.
- دارندورف، رالف، 1377، انسان اجتماعی، ترجمة غلامرضا خدیوی، تهران، آگه.
- ـــــ ، 1393، انسان اجتماعی، ترجمة ضیا تاج‌الدین، تهران، قطره.
- دورکیم، امیل، 1343، قواعد روش جامعه‌شناسی، ترجمة علی‌محمد کاردان، تهران، دانشگاه تهران.
- راسخ، کرامت اله، 1391، فرهنگ جامع جامعه‌شناسی و علوم انسانی، جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی.
- رضایی اصفهانی، محمدعلی، 1392، درسنامة مبانی و قواعد تفسیر: خلاصه‌ای از منطق تفسیر، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
- ریتزر، جرج، 1374، نظریة جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران، علمی.
- سلیمی، علی، 1390، «مبانی انسان‌شناختی در پارادایم علم اجتماعی اسلامی»، اسلام و علوم اجتماعی، ش 5، ص7 -40.
- سهرابی‌فر، محمدتقی، 1394، چیستی انسان در اسلام، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
- صدر، محمدباقر، 1421ق، المدرسه القرآنیه، چ دوم، قم، مرکز الابحاث والدراسات التخصصیه للشهید الصدر.
- ـــــ ، بی‌تا، سنت‌های تاریخ در قرآن، ترجمة سیدجمال موسوی، تهران، روزبه.
- صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم، 1410ق، الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
- طباطبایی، سيدمحمدحسین، 1385، معنویت تشیع، مقدمة علامه حسن‌زاده، تدوین محمد یوسفی، قم، تشیع.
- طیب‌حسینی و همكاران،1396، تفسیرشناسی:مبانی، منابع، قواعد، روش‌ها و گرایش‌ها، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- فروند، ژولين، 1386، جامعه‌شناسي ماکس وبر، چ دوم، ترجمة عبدالحسين نيک‌گهر، تهران، رايزن.
- فکوهی، ناصر، 1386، «نگاهی بر رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز با تأکید بر تفسیر او از پدیده دینی»، مطالعات جامعه‌شناختی، ش 31، ص 103 -124.
- کوزر، لوییس، 1385، زندگی و اندیشة بزرگان جامعه‌شناسی، چ دوازدهم، ترجمة محسن ثلاثی، تهران، علمی.
- کوشا، غلام‌حیدر، 1395، «هستی‌شناسی اجتماعی در حکمت صدرایی: بررسی تکوین جامعه و هستی اجتماعی انسان در حکمت متعالیه»، تحقیقات بنیادین علوم انسانی، ش 5، ص 61- 84.
- معرفت، محمدهادی، 1378، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
- مكارم شيرازى، ناصر و دیگران، 1374، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- ملایی، رضا، پارسانیا، حمید، 1394، «صورتبندی روش تأویل و تأثیرآن برعلوم اجتماعی (با تأکید براندیشه آیت‌الله جوادی آملی)»، حکمت اسراء، ش 25، ص 5-28.
- موالي، محمود، 1381، فلسفة علم و متدلوژي، چ دوم، تبريز، دانشگاه تبريز.
- مور، جري دي، 1389، زندگي و انديشة بزرگان انسان‌شناسي، ترجمة هاشم آقا بيگ‌پوري و جعفر احمدي، تهران، جامعه‌شناسان.
- مهدوی، محمدرضا، 1394، انسان اجتماعی از دیدگاه استادشهید مطهری، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران.
- نُری، آلن ویلیام، 1394، دیالکتیک و تفاوت: رئالیسم انتقادی و بنیان‌های عدالت، ترجمة عماد افروغ، تهران، علم.
- نصری، عبدالله، 1394، صدر اندیشه: سیری در زندگی، آراء و اندیشه‌های شهید صدر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- وبر، ماکس، 1368، مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، چ دوم، ترجمة احمد صدارتی، تهران، مرکز.
- ـــــ ، 1374، اقتصاد و جامعه، ترجمة عباس منوچهري و مهرداد ترابي‌نژاد و مصطفي عمادزاده، تهران، مولي.
- ـــــ ، 1384، روش در علوم اجتماعي، چ دوم، ترجمة حسن چاوشيان، تهران، مرکز.
- یوسفی، محمدتقی، 1394، رابطة نفس و بدن از دیدگاه ملاصدرا و کتاب و سنت، قم، مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی.
- Durkheim, Emile, 1982, THE RULES OF SOCIOLOGICAL METHOD, Macmillan Press Ltd.
- Geertz, Clifford, 1973, THE INTERPRETATION OF CULTURES, NEW YORK, Basic Books, Inc.
- Gerth, H.H. and Mills, C.Wright, 1964, FROM MAX WEBER: ESSAYS IN SOCIOLOGY, New Yourk, Oxford University press.
- Kant, I, 1885, KANT’S INTRODUCTION TO LAGIC, translated by T.K. Abbott, London, Longmans, green
- Marshall, Gordon, 1998, OXFORD DICTIONARY OF SOCIOLOGY, 2th, oxford university press.
- Parkin, Frank, 1990, MAX WEBER, New York & London, Rutledge
- Rapport, Nigel and Overing, Joanna, 2000, SOCIAL AND CULTURAL ANTHROPOLOGY (The Key Concepts), London and New York, Routledge
- Turner, Bryan S., 2006, THE CAMBRIDGE DICTIONARY OF SOCIOLOGY, New York, Cambridge University Press.
- Weber, max, 1962, BASIC CONCEPTS OF SOCIOLOGY, New York, Philosophical Library Inc.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Parsaniya, Hamid, Ebrahimi pour, Ghasem, Mohseni, Mohammad javad, kusha, Gholam Haidar.(2025) The Application of "Conceptual Interpretation Method" in the Analysis of "Social Man in Islam". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 11(4), 7-28
Hamid Parsaniya; Ghasem Ebrahimi pour; Mohammad javad Mohseni; Gholam Haidar kusha."The Application of "Conceptual Interpretation Method" in the Analysis of "Social Man in Islam"". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 11, 4, 2025, 7-28
Parsaniya, H, Ebrahimi pour, G, Mohseni, M, kusha, G.(2025) 'The Application of "Conceptual Interpretation Method" in the Analysis of "Social Man in Islam"', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 11(4), pp. 7-28
