Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, Volume 10, Issue 2, No 38, Year 2025 , Pages 19-37

    The Impact of Society on Fiqh (Jurisprudence) with an Emphasis on Imam Khomeini's Ideas

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Mohammad Bagher Rabbani / PhD Student of Contemporary Muslim Thought, Jameat al-Mustafa Al-Alamieh, Tehran Branch / rabani418@iki.ac.ir
    Abstract: 
    As a traditional-revealed knowledge, fiqh deals with stipulating the duties of the religiously accountable individuals (Mokallaf) and examines individual and social norms. Of course, in addition to the Quran and Sunnah, intellect and consensus are also used in this knowledge. In addition, Shi'i fiqh is a dynamic fiqh, which is in accordance with social conditions and a function of time and space, and thus has the ability to fulfill the changing needs of individuals and societies. This flexibility does not mean ignoring the constant divine rules or secularization. Rather, since divine rules are subject-oriented, and the transformation or removal of a barrier or the fulfillment of conditions in the course of time either remove phenomena from the status of a jurisprudential ruling, or classify them under a jurisprudential ruling, it becomes harder to understand such changes in social issues, and this can lead to petrification and stagnation. After the Islamic Revolution and the activation of fiqh in social areas, it is necessary to examine the impact of society on fiqh. Imam Khomeini's jurisprudential school is important because by drawing attention to the element of time, place and expediency, that are the cause of change in ijtihad, he highlighted the impact of social conditions on understanding the fiqh rulings and determining their instances.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :تأثیر جامعه بر فقه با تأکید بر آرای امام خمینی ره
    Abstract: 
    فقه به عنوان یک دانش نقلی ـ وحیانی که متکفل رفتار مکلفین است، به بررسی هنجارهای فردی و اجتماعی می پردازد. البته این دانش، علاوه بر کتاب و سنت، از عقل و اجماع هم استفاده می کند، به علاوه فقه شیعه یک فقه فعال، مطابق با شرایط و زمینه های اجتماعی و تابع زمان و مکان است، ازاین رو توان پاسخگویی نیازهای متغیر افراد و جوامع را دارد. این تبعیت، به معنای نادیده گرفتن ثابتات احکام الهی و عرفی سازی نیست. بلکه ازآنجایی که احکام الهی موضوع محور می باشند، همچنان که استحاله یا رفع مانع یا حصول شرط در مسیر زمان، پدیده ها را یا از وضعیت یک حکم فقهی خارج می کند، یا زیرمجموعه یک حکم فقهی قرار می دهد. ازاین رو، در موضوعات اجتماعی فهم چنین تغییرات سخت تر شده، منجر به تحجر و تصلب بر ظاهر می شود. پس از انقلاب اسلامی و فعال شدن فقه در عرصه های اجتماعی، ضرورت دارد که تأثیر جامعه بر فقه بررسی شود. اهمیت مکتب فقهی امام خمینی ره، به این است که ایشان با توجه دادن به عنصر زمان، مکان و مصلحت که عامل تغییر در اجتهادند، به تأثیر شرایط اجتماعی در فهم موضوع، تعیین مصادیق موضوع و احکام فقهی اهتمام داشته اند.
    References: 
    • ابن‌بابويه، محمد‌بن‌علی (صدوق)، بی‌تا، من لایحضره الفقیه، قم‌، جامعه مدرسین.
    • انصاری، مرتضی، 1423ق، مکاسب محرمه، قم، مجمع‌الفکر الاسلامی.
    • ایزدهی، سجاد، 1393، مصلحت در فقه سیاسی شیعه، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • حسینی طهرانی، محمدحسین، 1392، رساله اجتهاد و تقلید، تقریرات بحث اجتهاد و تقلید آیت‌الله شیخ حسین حلی.
    • حسيني خامنه‌ای، سیدعلی، 1364، پرسش پاسخ در دانشگاه تهران، در تاریخ 13/9/1364.
    • ـــــ ، 1376، سخنرانی در سالگرد رحلت امام خمینی، در تاریخ 14/3/1376.
    • حقیقت، سیدصادق، 1374، استنباط و زمان و مکان، در مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی امام خمینی، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • ربانی، محمد‌باقر و محمدصادق ربانی، 1396، فقه و جامعه، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار.
    • ربانی، محمدباقر، 1393، فقه اجتماعی (مجموعه مصاحبه‌ها با اساتید حوزه و دانشگاه)، قم، مرکز فقهی ائمه‌ اطهار.
    • ربانی، محمدحسن، 1395، مکاتب فقهی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامي ‌رضوی.
    • رحیمیان، سعید، 1374، روش کشف ملاک و نقش آن در تغییر احکام، در مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی.
    • سبحانی، جعفر، 1382، تهذیب‌الاصول، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • ـــــ ، 1397، «تبیین حدود تأثیر زمان و مکان در استنباط احکام کلید حل مناقشات»، هفته‌نامه افق، ش 569، 9/7/97.
    • ـــــ ، 1424ق، الاسلام و متطلبات العصر او دور الزمان و المکان فی الاستنباط، قم، مؤسسه الامام الصادق.
    • ضيائي‌فر، سعيد، 1391، درآمدي بر رويكرد حكومتي به فقه (مجموع مقالات و نشست‌ها)، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
    • علیدوست، ابوالقاسم، 1388، فقه و مصلحت، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • فاضل لنکرانی، محمدجواد، 1374، «زمان و مکان و علم فقه»، در مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • قاسمي‌، محمدعلي و احمد خوانساری، 1395، فقه مقاصدی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار.
    • قاضي‌‌زاده، كاظم، 1391، درآمدي بر رويكرد حكومتي به فقه (مجموع مقالات و نشست‌ها)، به كوشش سعيد ضيائي‌فر، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
    • گرجی، ابوالقاسم، 1374، «تأثیر زمان و مکان در احکام حکومتی»، در مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • مبلغي، احمد، 1391، درآمدي بر رويكرد حكومتي به فقه (مجموع مقالات و نشست‌ها)، به كوشش سعيد ضيائي‌فر، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
    • مکارم‌شیرازی، ناصر، 1385، دائرةالمعارف فقه مقارن، قم، مدرسه الامام علی‌بن‌ابیطالب.
    • موسوي خمینی، سيدروح‌الله، 1361، صحیفه نور، قم، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • ـــــ‌ ، 1373، ولایت فقیه، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • ـــــ ، 1379، کتاب البیع، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    • ـــــ ، 1381ق، مکاسب محرمه، قم، مطبعه مهر.
    • مهدوی، اصغرآقا، 1389، مبانی نقش زمان و مکان در استنباط احکام از دیدگاه امام خمینی و شهید صدر، تهران، دانشگاه امام صادق.
    • هدایتی، محمد، 1392، مناسبات فقه و اخلاق در گفت‌وگوی اندیشوران، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    • همت‌بناری، علی، 1388، نگرشی بر تعامل فقه و تربیت، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rabbani, Mohammad Bagher، ، , Ghaffarifar, Hasan.(2025) The Impact of Society on Fiqh (Jurisprudence) with an Emphasis on Imam Khomeini's Ideas. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 10(2), 19-37

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad Bagher Rabbani؛ ; Hasan Ghaffarifar."The Impact of Society on Fiqh (Jurisprudence) with an Emphasis on Imam Khomeini's Ideas". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 10, 2, 2025, 19-37

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rabbani, M، ، , Ghaffarifar, H.(2025) 'The Impact of Society on Fiqh (Jurisprudence) with an Emphasis on Imam Khomeini's Ideas', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 10(2), pp. 19-37

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rabbani, M، ، , Ghaffarifar, H. The Impact of Society on Fiqh (Jurisprudence) with an Emphasis on Imam Khomeini's Ideas. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 10(2): 19-37