Pages:
05-22
Receive Date: 2025/02/24
Accept Date: 2025/02/24
Abstract:
The analysis of the determinants of social action is one of the major issues in social sciences that has been discussed in sociology literature and created different constructivist, interactionist, and eclectic theories. The purpose of this study is to investigate the extent and mechanism of the effect of structure and agency in the social action process. According to the results of the research, these two factors interact with each other in determining the social action. Using an analytical method, this research studies this issue by analyzing and identifying the components of man’s voluntary action as the core of social action from the perspective of Sadra's philosophy. The interference of agency or structure in the process of social action happens through the components of voluntary action. Structural factors a priori shape many of the epistemic, motivational, and behavioral dimensions of the actor and in various ways affect the cognition, desires and volition of the actor, but the binding nature of society is manifested in the formatted presentation of the mentally-posited issues needed for action. Ultimately, society plays a role in the formation of the secondary identity of the actor. Despite these widespread influences, actor as the subject cause of social action can resist many of these effects. With the innate power of reasoning and rethinking, actor is able to achieve independent awareness and achieve truth, and social action is always performed through his free will. According to Sadri's philosophy, in addition to many options and opportunities, actor has the capacity to be iconoclastic, and change mentally-posited issues and social cognitions.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :همکنشی عاملیت و ساختار در تعیّنبخشی به کنش اجتماعی بر مبنای حکمت صدرایی
Abstract:
تحلیل عوامل تعینبخش به کنش اجتماعی یکی از مباحث مهم علوم اجتماعی است که در ادبیات جامعهشناسی، طرح و نظریات گوناگون ساختارگرا، کنشگرا و تلفیقی را پدید آورده است. هدف این پژوهش، بررسی میزان و مکانیسم تأثیر ساختار و عاملیت در فرایند کنش اجتماعی است که طبق نتایج تحقیق، این دو عامل در تعینبخشی به کنش اجتماعی، با یکدیگر همکنشی دارند. این پژوهش، با روشی تحلیلی این موضوع را از رهگذر تحلیل و شناسایی مؤلفههای فعل ارادی انسان، بهعنوان هستۀ اصلی کنش اجتماعی، از منظر حکمت صدرایی بررسی میکند. دخالت هریک از عاملیت و ساختار، در فرایند کنش اجتماعی از مجرای مؤلفههای فعل ارادی صورت میپذیرد. عوامل ساختاری به صورت پیشینی، بسیاری از ابعاد معرفتی، انگیزشی و رفتاری کنشگر را شکل داده، به انحاء گوناگون بر شناختها، امیال و ارادۀ کنشگر اثر میگذارند، اما ماهیت الزامآور جامعه از مجرای ارائۀ قالببندی شدۀ اعتباریات لازم در کنش نمایان میشود. جامعه در نهایت، در شکلگیری هویت ثانویۀ کنشگر نقشآفرینی میکند. علیرغم این تأثیرات گسترده، کنشگر بهعنوان علت فاعلی کنش اجتماعی، میتواند در برابر بسیاری از این تأثیرات مقاومت نموده، با توان فطری تعقل و بازاندیشی، قادر به دستیابی به آگاهی مستقل و رسیدن به حقایق بوده، و کنش اجتماعی همواره با اراده او صورت میپذیرد. طبق نگاه حکمت صدرایی، کنشگر علاوه بر فرصتهای انتخابی فراوانی، ظرفیت ساختارشکنی و تغییر اعتباریات و شناختهای اجتماعی را نیز دارد.
References:
- ابراهیمیپور، قاسم، 1393، «کنش متقابل اجتماعی از منظر علامه طباطبائی»، معرفت فرهنگی اجتماعی، ش 19، ص 19-40.
- برنجکار، رضا، 1380، «اراده و تأثیر آن در جرم از دیدگاه ارسطو»، نشریه مجتمع آموزش عالی قم، ش 10، ص 137-149.
- بودریار، ژان، 1389، جامعه مصرفی؛ اسطورهها و ساختارها، ترجمة پیروز ایزدی، تهران، نشر ثالث.
- پارسانیا، حمید، 1392، جهانهای اجتماعی، چ دوم، قم، کتاب فردا.
- جوادی آملی، عبدالله، 1384الف، حیات حقیقی انسان در قرآن، تحقیق: غلامعلی امیندین، چ دوم، قم، اسراء.
- ـــــ ، 1384ب، فطرت در قرآن، تحقیق: محمدرضا مصطفیپور، چ سوم، قم، اسراء.
- ـــــ ، 1386، رحیق مختوم، تحقیق: حمید پارسانیا، چ سوم، قم، اسراء.
- ـــــ ، 1387، مبادی اخلاق در قرآن، تحقیق: حسین شفیعی، چ ششم، قم، اسراء.
- ـــــ ، 1389، جامعه در قرآن، تحقیق: مصطفی خلیلی، چ سوم، قم، اسراء.
- شرفالدین، سيدحسین، 1395، «عاملیت و ساختار در نظریه اعتباریات»، فصلنامه علوم انسانی اسلامی (صدرا)، سال پنجم، ش 18، ص 182-188.
- صدرالمتألهین، 1422ق، شرح الهدایة الاثیریه، تصحیح محمدمصطفی فولادکار، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی.
- ـــــ ، 1981، الاسفار الاربعه فی حکمة المتعالیه، چ سوم، بیروت، دار احیاء التراث،.
- طباطبائی، سيدمحمدحسين، 1364، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چ دوم، تهران، صدرا.
- ـــــ ، 1374، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمة سيدمحمدباقر موسوی همدانی، چ پنجم، قم، انتشارات اسلامی.
- ـــــ ، 1388، انسان از آغاز تا انجام، ترجمة صادق لاریجانی، چ دوم، قم، بوستان کتاب.
- ـــــ ، بیتا (الف)، مجموعة رسائل العلامةالطباطبائي، تحقیق: صباح ربیعی، قم، باقیات.
- ـــــ ، بیتا (ب)، نهایةالحکمه، چ دوازدهم، قم، جامعه مدرسین.
- ـــــ ، 1387، اصول فلسفه رئالیسم، چ دوم، قم، بوستان کتاب.
- گلستانی، صادق، 1396، «بررسی نحوه تأثیر ساختار بر کنش و معرفت عاملیت از منظر تفسیر اجتماعی المیزان»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال هشتم، ش 4، ص 5-22.
- مصباح، علی و همكاران، 1374، روانشناسی رشد (1) با نگرش به منابع اسلامی، قم، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
- مصباحیزدی، محمدتقی، 1383، آموزش فلسفه، چ چهارم، تهران، امیرکبیر.
- ـــــ ، 1376، دروس فلسفه اخلاق، چ ششم، تهران، اطلاعات.
- ـــــ ، 1405ق، تعلیقه علی نهایةالحکمه، قم، مؤسسه در راه حق.
- ـــــ ، 1391 الف، اخلاق در قرآن، تحقیق: محمدحسین اسکندری، چ پنجم، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خمینی.
- ـــــ ، 1391 ب، معارف قرآن (1-3)، چ چهارم، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خمینی.
- ـــــ ، 1390 الف، انسانشناسی در قرآن، تدوین: محمود فتحعلی، چ سوم، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خمینی.
- ـــــ ، 1390 ب، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خمینی.
- مطهری، مرتضی، 1377، مجموعه آثار، چ هشتم، تهران، صدرا.
- موسوی خمینی، سيدروحالله، 1362، طلب و اراده، ترجمة احمد فهری، تهران، علمی و فرهنگی.
- میرسپاه، اکبر و همكاران، 1391، «تحلیلی بر محرک کنش با رویکرد مقایسهای بین دیدگاههای جامعهشناسان غربی و اسلام»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال سوم، ش 2، ص 27-48.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mufid Bujnordi , Majid, Abdi, Hasan.(2025) The Interaction between Agency and Structure in Determining Social Action Based on Sadra's Philosophy. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 9(3), 05-22
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Majid Mufid Bujnordi ; Hasan Abdi."The Interaction between Agency and Structure in Determining Social Action Based on Sadra's Philosophy". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 9, 3, 2025, 05-22
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mufid Bujnordi , M, Abdi, H.(2025) 'The Interaction between Agency and Structure in Determining Social Action Based on Sadra's Philosophy', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 9(3), pp. 05-22
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mufid Bujnordi , M, Abdi, H. The Interaction between Agency and Structure in Determining Social Action Based on Sadra's Philosophy. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 9(3): 05-22