Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, Volume 8, Issue 4, No 32, Year 2025 , Pages 23-44

    Victimology Approach in the Quranic Theory of Deviation

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Ali Salimi / Assistant Professor, Department of Sociology, University of Tehran / ali_salimi@hotmail.com
    Pages: 23-44 Receive Date: 2025/02/24 Accept Date: 2025/02/24
    Abstract: 
    Paying attention to victimization, the factors contributing to it and the role of victim in this regard is the main focus in the Qur'anic theory of deviation. This research is a detailed victimological analysis of the Qur'an and aims at formulating and identifying an Islamic theory of deviation based on the propositions in the holy texts of Islam. Regarding the analysis of the Quran, the paper identifies and studies 76 micro, medium, and macro factors in the two sections of the peripheral influences and victim's (potential) influences, and by considering the relations between them, compiles them in the form of a systematic model. It also gains new knowledge about this subject. Using the methodology of qualitative content analysis with a combined approach, the research has been able to observe the rules of text interpretation in both fields of Islamic and social sciences and to arrive at an understanding of the Qur’anic verses and sections which are valid in these two fields of study.
    Keywords: 
    Quranic theory of edeviation
    Qur'anic Shiite interpretation
    qualitative content analysis (combined)
    (eclectic) explanation
    Victimization
    diviation
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :رویکرد بزه‌دیده‌شناختی در نظریۀ قرآنی کجروی*
    Abstract: 
    توجه به بزه دیدگی، عوامل مؤثر در آن و نقش بزه دیده در این عرصه، محور عمده در نظریۀ قرآنی کجروی است. این تحقیق، مسئله‌ی خود را شناسایی تحلیل بزه دیده شناختی نسبت پذیر به قرآن می داند که با هدف تدوین و شناسایی نظریۀ اسلامی کجروی، بر اساس گزاره های متون مقدس اسلامی، صورت می گیرد. یافته ها نشان می دهند که تحلیل قرآن، 76 عامل خرُد، میانه و کلان را در دو بخش اثرگذاری های پیرامونی و اثرگذاری های بزه دیده (بالقوه)، با تفصیلی مناسب، بررسی نموده و با توجه به روابط بین آنها، در قالب الگویی نظام مند، تلفیق کرده است. همچنین، دارای شناخت های نوی پیرامون موضوع می باشد. روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفی با رویکرد ترکیبی است و توانسته ضوابطِ تفسیر متن در هر دو حوزه‌ی علوم اسلامی و اجتماعی را رعایت کند و به فهمی از آیات و فرازهای قرآنی برسد که در این دو حوزه‌ی علمی، دارای روایی است.
    Keywords: 
    کجروی
    نظریۀ قرآنی کجروی
    تفسیر شیعی قرآن
    تحلیل محتوای کیفی (ترکیبی)
    تبیین (تلفیقی)
    بزه‌دیدگی
    References: 
    • آبراهامسن، ديويد، 1371، روان‌شناسي کيفري، ترجمۀ پرويز صانعي، تهران، گنج دانش.
    • باقري، علي‌اوسط، 1388، «مجاري تأثير پيش‌دانسته‌هاي مفسر در تفسير قرآن»، قرآن ‌شناخت، سال دوم، ش 2، ص 73ـ110.
    • جمشيديها، غلامرضا و علي سليمي، 1387، «پيشگيري از جرم در پيشينۀ تفکر اسلامي»، در: محمد فرجيها و رحمت‌اﷲ صديق سروستاني (ويراستار)، پيشگيري از جرم با رويکرد جامعه‌شناختي (مجموعه مقالات نخستين همايش ملي پيشگيري ازجرم)، تهران، دفتر تحقيقات کاربردي پليس پيشگيري ناجا، ص 41ـ86.
    • جوادي‌يگانه، محمدرضا و سيدضياء هاشمي، 1384، «تعارض نفع فردي و نفع جمعي (دوراهي اجتماعي) و عوامل مؤثر بر آن»، نامۀ علوم اجتماعي، ش 26، ص 141ـ174.
    • دلاّل، احمد، 1386، «علم و قرآن»، ترجمة محمدجواد اسکندرلو، نقد محمدعلي رضايي اصفهاني، قرآن و علم، سال اول، ش 1، ص 61ـ135.
    • رجبي، محمود، 1388، «تفسير موضوعي قرآن از منظر استاد محمدتقي مصباح»، قرآن ‌شناخت، سال دوم، ش 2 (پياپي 4)، ص 111ـ146.
    • روشه، گي، 1376، جامعه‌شناسي تالکوت پارسونز: مجموعه بزرگان علوم انساني (2)، ترجمۀ عبدالحسين نيک‌گهر، تهران، تبيان.
    • سليمي، علي، 1385، «گزاره‌هاي ديني و طبيعت اجتماعي کجروي»، انجمن معارف اسلامي، سال دوم، ش 4، ص 123ـ160.
    • ـــــ ، 1386، «جست‌وجوي درون‌مايه‌هاي يک نظريۀ اجتماعي کجروي بر اساس آموزه‌هاي قرآني»، مجلۀ دانشکدۀ ادبيات و علوم انساني دانشگاه تربيت معلم (ويژه‌نامۀ علوم اجتماعي 3)، ش 56ـ57، ص 129ـ181.
    • ـــــ ، 1389، «درون‌مايه‌هاي يک نظرية ارتباطات ميان‌فرهنگي در آموزه‌هاي قرآني»، اسلام و علوم اجتماعي، سال دوم، ش 4، ص 7ـ38.
    • ـــــ ، 1393 الف، «پيوندهاي قدرت و کجروي: الگويي تلفيقي بر اساس آموزه‌هاي قرآني»، اسلام و علوم اجتماعي، سال ششم، ش 12، ص 27ـ62.
    • ـــــ ، 1393 ب، تحليل‌هاي ساختي و تضاد در نظريۀ قرآني کجروي: بر اساس آراي تفسيري شيعه، رسالۀ دکتري، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • ـــــ ، 1395، «تحليل پاره‌فرهنگي در نظريۀ قرآني کجروي»، اسلام و علوم اجتماعي، سال هشتم، ش 15، ص 5ـ34.
    • سليمي، علي و همكاران، 1388، هم‌نشيني و کجروي: نگاهي به ديدگاه‌هاي اسلامي و يافته‌هاي اجتماعي، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • صديق‌سروستاني، رحمت‌اﷲ، 1383، آسيب‌شناسي اجتماعي: جامعه‌شناسي انحرافات اجتماعي، تهران، آن.
    • طبرسي، فضل‌بن حسن، 1372، مجمع‌البيان في تفسير القرآن، 10 ج، چ سوم، تهران، ناصر خسرو.
    • فارل، گراهام و همكاران، 1385، «چرا بزه‌ديدگي ثانوي اتفاق مي‌افتد؟»، ترجمة نوروز کارگري، فقه و حقوق، ش 9، ص 141ـ166.
    • کَتِرين، ويليام س، 1382، «تأملي بر بزه‌ديدگي و انواع آن»، ترجمۀ علي صفاري، تحقيقات حقوقي، ش 38، ص 259ـ302.
    • گيدنز، آنتوني، 1386، جامعه‌شناسي، با همکاري کارن بردسال، ترجمة حسن چاوشيان، تهران، نشر ني.
    • لپز، ژرژ و ژينا فيليزولا، 1379، بزه‌ديده و بزه‌ديده‌شناسي، ترجمة روح‌الدين کردعليوند و احمد محمدي، تهران، مجد.
    • مالجو، محسن، 1388، «تجاوز به محارم: زمينه‌ها، استراتژي‌هاي متجاوز و واکنش‌هاي بزه‌ديده»، رفاه اجتماعي، ش 34، ص 83ـ114.
    • محسني‌تبريزي، عليرضا و علي سليمي، 1391، «تحليل محتواي کيفي قياسي و بهره‌گيري از آموزه‌هاي اسلامي در علوم اجتماعي»، روش‌شناسي علوم انساني، ش 18(72)، ص 135ـ158.
    • محسني‌تبريزي، عليرضا و همكاران، 1391، «تبيين اجتماعي نفاق: الگويي تلفيقي بر اساس آموزه‌هاي قرآني»، نظريه‌هاي اجتماعي متفکران مسلمان، سال دوم، ش 2، ص 111ـ151.
    • مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي، بي‌تا، دانشنامۀ چندرسانه‌‌اي جامع تفاسير نور، قم، مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي (از منابع تفسیری، به کمک این نرم‌افزار، استفاده شده است).
    • مصباح‌يزدي، محمدتقي، 1376، معارف قرآن، چ چهارم، قم، جامعه مدرسين.
    • مصطفوي، حسن، 1360، التحقيق في کلمات القرآن الکريم، 13 ج، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    • معرفت، محمدهادي، 1388، تلخيص التمهيد، چ هشتم، قم، جامعه مدرسين.
    • مکارم شيرازي، ناصر و همكاران، 1374، تفسير نمونه، 27 ج، تهران، دارالکتب الإسلاميه.
    • وايت، رابرت و فيونا هينز، 1390، جرم و جرم‌شناسي: متن درسي نظريه‌هاي جرم و کجروي، ترجمة علي سليمي، چ چهارم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • Becker, Howard S, 1963, Outsiders: Studies In The Sociology Of Deviance, NewYork: McMillan Publishing Co, inc.
    • Berg, Bruce L, 2001, Qualitative Research Methods for the Social Sciences, Boston, Allyn & Bacon.
    • Erickson, Kristan G, et al, 2000, 'A Social Process Model of Adolescent Deviance: Combining Social Control and Differential Association Perspectives', Journal of Youth and Adolescence (29: 4).p. 395-426.
    • Fattah, A. Ezzat, 1991, Understanding Criminal Victimization: An Introduction to Theoretical Victimology, Canada: Prentice-Hall Publications.
    • Felson, Marcus, 2014, 'Linking Criminal Choices, Routine Activities, Informal Control, and Criminal Outcomes', in Cornish, Derek B., Ronald V. Clarke (eds.). The Reasoning Criminal: Rational Choice Perspectives on Offending (Chapter 8). New Brunswick: Transaction Publishers. p. 119-128.
    • Forman, Jane, & Laura Damschroder, 2008, 'Qualitative Content Analysis', in Ro-bert Baker & Wayne Shelton (eds). Emperical Methods for Bioethics: A Primer. Oxford: Linacre House, Jordan Hill. p. 39-62.
    • Forsyth, Craig J, & Heith Copes (eds.), 2014, Encyclopedia of Social Deviance. (vol. 1-2). Thousand Oaks, Calif: Sage Publications, Inc.
    • Holsti, Ole R, 1969, Content Analysis for the Social Sciences and Humanities, Reading: MA, Addison-Wesley.
    • Hudson , Barbara A, 1997, 'Social Control'. in Mike Maguire, Rod Morgan, Robert Reiner (eds.), The Oxford Handbook of Criminology. (2nd ed) New York, Oxford University Press.
    • Karmen, Andrew, 2007, Crime Victims: An Introduction to Victimology (6th ed). Belmont, CA: Wadsworth.
    • Krippendorff, Klaus H, 2004, Content Analysis: An Introduction to Its Methodology, Thousand Oaks, Calif, Sage Publications, Inc.
    • Petherick, Wayne, 2015, Applied Crime Analysis: A Social Science Approach to Understanding Crime, Criminals, and Victims, Amsterdam, Elsevier.
    • Ritzer, George (ed.), 2007, The Blackwell Encyclopedia of Sociology, Oxford, Blackwell Publishing Ltd.
    • Rock, Paul, 2002, 'On Becoming a Victim'. in Carolyn Hoyle & Richard Young (eds), New Visions of Crime Victims, Oxford: Hart Publishing.
    • Siegel, Larry J, 2011, Criminology (11th ed). Belmont, CA: Wadsworth.
    • Sparks, R. F, 1982, Research on Victims of Crime: Accomplishments, Issues and New Directions. Rockvile, MD: U. S. Department of Health and Human Services.
    • Steffensmeier, Darrell, & Dana Haynie, 2000, 'Gender, Structural Disadvantage, and Urban Crime: Do Macrosocial Varibales also Explaim Female Offending Rates?', Criminology, (38-2), p. 403-438.
    • Ulmer, Jeffery T,et al, 2012, 'Racial and Ethnic Disparities in Structural Disadvantage and Crime: White, Black, and Hispanic Comparisons', Social Science Quarterly (93-3), p. 799-819.
    • VandenBos, Gary R (ed.), 2015, APA Dictionary of Psychology (2nd ed). Washington, DC: American Psychological Association.
    • Walklate, Sandra, 2007, Imagining the Victim of Crime, McGraw-Hill: Open University Press.
    • White, Marilyn D, & Emily E. Marsh, 2006, 'Content Analysis: A Flexible Methodology', Library Trends (55-1). p. 22-45.
    • Wilson, Janet K (ed.), 2009, The Praeger Handbook of Victimology, Santa Barbara, Calif: Abc-Clio, Llc.
    • Wolhuter, Lorraine, et al, 2009, Victimology: Victimisation and Victims' Rights, London, Routledge-Cavendish.
    • Zhang, Lening, 2003, 'Official Offense Status and Self-esteem among Chinese Youths', Journal of Criminal Justice, (31), p. 99-105.
    • 47 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Salimi, Ali.(2025) Victimology Approach in the Quranic Theory of Deviation. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 8(4), 23-44

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Ali Salimi."Victimology Approach in the Quranic Theory of Deviation". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 8, 4, 2025, 23-44

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Salimi, A.(2025) 'Victimology Approach in the Quranic Theory of Deviation', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 8(4), pp. 23-44

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Salimi, A. Victimology Approach in the Quranic Theory of Deviation. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 8(4): 23-44