دین و خانواده؛ بررسی تفاوت نسلی در دینداری در بین خانواده‌های روحانی و غیرروحانی شهر قم
Article Type:
Research
Writers:
Mohsen Shaterian / associate professor of human - geography demography, University of Kashan
✍️ Mohammad Amin Pakzaman Qomi / PhD students of investigating Iran’ss problems, Kashan University / pakzaman.amin@yahoo.com
Abstract:
Generational religious changes are among the fundamental issues in transitional societies. Explaining this issue, most research works are based solely on macro-structural approaches. In addition to studying the macro approaches, the present research emphasizes on the minor range phenomenon such as family, and through comparing clerical and non-clerical families, seeks to expound the role of family- religious components in explaining the generational difference in terms of religiosity. In this research, the survey method and questionnaire technique were used to collect data. From among all the clerical and non-clerical families in Qom, with at least one child between 18 to 29 years old, 390 fathers and one of their children were selected through multistage cluster sampling. The research findings show that, in addition to the significant relationship between generational difference and variables of parents’ religious compatibility, father’s knowledge of the importance of religion, and religious socialization, in clerical families, the generational difference in terms of religiosity is significantly lower than that of non- clerical families.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :دین و خانواده؛ بررسی تفاوت نسلی در دینداری در بین خانواده‌های روحانی و غیرروحانی شهر قم
Abstract:
یکی از مسائل اساسی جوامع در حال گذار، مسئله تغییرات دینداری از بعد نسلی است. در تبیین این مسئله، بیشتر تحقیقات صرفاً مبتنی بر رویکردهای ساختاری و کلان می باشند. این تحقیق علاوه بر توجه به رویکرد کلان، با تأکید بر پدیده های خرد دامنه، مانند خانواده و از طریق مقایسه خانواده های روحانی و غیرروحانی، در پی بررسی سهم مؤلفه های دینی خانوادگی در تبیین تفاوت نسلی از حیث دینداری است. در این پژوهش، از روش پیمایش و تکنیک پرسش نامه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد. از میان کلیه خانواده های روحانی و غیرروحانی شهر قم، که دارای حداقل یک فرزند 18 تا 29 سال بودند، تعداد 390 نفر پدر و یک فرزند آن، به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. یافته ها نشان می دهد علاوه بر رابطه معنادار تفاوت نسلی با متغیرهای توافق دینی والدین و درک از اهمیت دینداری برای پدر و اجتماعیکردن دینی، تفاوت نسلی از حیث دینداری در خانواده های روحانی، به طور معناداری کمتر از خانواده های غیرروحانی است.
References:
- آزادارمکي، تقي و غلامرضا غفاري، 1383، جامعه‌شناسي نسلي در ايران، تهران، پژوهشکده علوم انساني و اجتماعي جهاد دانشگاهي.
- آزادارمکي، تقي و مريم زارع، 1387، «دانشگاه، مدرنيته و دينداري»، پژوهش‌نامه علوم انساني و اجتماعي(ويژه‌نامه پژوهش‌هاي اجتماعي)، ش 28، ص 133-160.
- آزادارمکي، تقي و مصطفي ظهيري‌نيا، 1389، «بررسي سنخ‌هاي ارزشي و تغييرات فرهنگي در خانواده»، خانواده‌پژوهي، سال ششم، ش 23، ص 279-297.
- آزادارمکي، تقي و همكاران، 1379، «بررسي تحولات اجتماعي و فرهنگي در طول سه نسل خانواده تهراني: با تأکيد بر مقايسه مراسم، آداب و کارکردهاي حمايتي»، نامه علوم اجتماعي، دور هشتم، ش 16، ص 3-29.
- اينگلهارت، رونالد، 1382، تحول فرهنگي در جامعه پيشرفته صنعتي، ترجمة مريم وتر، تهران، نشر کوير.
- برگر، پيتر و همكاران، 1387، ذهن بي‌خانمان؛ نوسازي و آگاهي، ترجمة محمد ساوجي، تهران، نشر ني.
- برگر، پيتر، 1383، برخلاف جريان: نقد نظريه سکولار شدن، ترجمة سيدحسين سراج‌زاده، تهران، طرح نو.
- توکل، محمد و مريم قاضي‌نژاد، 1385، «شکاف نسلي در رويکردهاي کلان جامعه‌شناسي، بررسي و نقد رهيافت‌هاي نسل تاريخي و تضاد با تأکيد بر نظرات مانهايم و بورديو»، نامه علوم اجتماعي، ش 27، ص 95-124.
- چلبي، مسعود، 1375، جامعه‌شناسي نظم؛ تشريح و تحليل نظري نظم اجتماعي، تهران، نشر ني.
- رباني، رسول و فتحيان صفايي‌نژاد، 1384، «فاصله نسلي با تأکيد بر وضعيت دينداري و ارزش‌هاي اجتماعي، مطالعه موردي شهر دهدشت در سال 1382»، مجله پژوهشي دانشگاه اصفهان (علوم انساني)، ش 2، ص 21-40.
- ساروخاني، باقر و مجتبي صداقتي‌فرد، 1388، «شکاف نسلي در خانواده ايراني؛ ديدگاه‌ها و بينش‌ها»، پژوهش‌نامه علوم اجتماعي، سال سوم، ش 4، ص 7-31.
- سراج‌زاده، سيدحسين و محمد صديق محمدي، 1390، «مقايسه تجربي معيارهاي دينداري از نظر روحانيون و دانشگاهيان»، تحقيقات فرهنگي، ش 4، ص 25-54.
- سرايي، حسن، 1385، «تداوم و تغيير خانواده در جريان‌گذار جمعيتي ايران»، نامه انجمن جمعيت‌شناسي ايران، ش 2، ص 37-60.
- سگالن، مارتين، 1375، جامعه‌شناسي تاريخي خانواده، ترجمة حميد الياسي، تهران، نشر مرکز.
- سليمانيه، مهدي، 1390، بررسي ويژگي‌هاي جامعه‌شناختي نمونه نوعي محصل علوم ديني در حوزه علميه قم، پايان‌نامه کارشناسي ارشد، تهران، دانشگاه تهران.
- شجاعي‌زند، عليرضا، 1384، «مدلي براي سنجش دينداري در ايران»، جامعه‌شناسي ايران، دوره ششم، سال ششم، ش 1، ص 34-66.
- طالبان، محمدرضا و مهدي رفيعي بهابادي، 1389، «تحولات دينداري بر اساس تفاوت نسلي در ايران (1353-1388)»، مسائل اجتماعي ايران، سال اول، ش 2، ص 85-114.
- کامراني، کاوش، 1389، دانشجو در پهنه تعارضات خانواده و دانشگاه، پايان‌نامه کارشناسي ارشد، تهران، دانشگاه علامه طباطبائي.
- معيدفر، سعيد، 1383، «شکاف نسلي يا گسستگي فرهنگي (بررسي شکاف نسلي در ايران)»، نامه علوم اجتماعي، ش 24، ص 55-80.
- موحد، مجيد و محمدتقي عباسي شوازي، 1385، «بررسي رابطه جامعه‌پذيري و نگرش دختران به ارزش‌هاي سنتي و مدرن در زمينه روابط بين شخصي دو جنس پيش از ازدواج»، مطالعات زنان، سال چهارم، ش 1، ص 67-99.
- ميرزا محمدي، محمدحسن و علي صحبت‌لو، 1386، «تبيين اهداف مشترک حوزه و دانشگاه»، دانشگاه اسلامي، سال يازدهم، ش3، ص 43-76.
- يوسفي، نريمان 1383، شکاف بين نسل‌ها، بررسي نظري و تجربي، تهران، پژوهشکده علوم انساني و اجتماعي جهاد دانشگاهي.
- Bader, C. D, et al, 2006, Do as I say and as I do: the effect of consistent parental beliefs and behavior upon religious transmission, Sociology of religion, v. 67, No. 3, p. 313-329.
- Day, R. D, et al, 2009, Family processes and adolescent religiosity and religious practice: View from the NLSY97, Mrriage & Family Review, v. 45 (2), p. 289-309.
- Flor, Douglas. L, et al, 2001, Transmission and transaction: predicting adolescents internalization of parental religious values, Journal of Family psychology, v. 15(4), p. 627-643.
- Goodnow, J. J, 1992, Parents’ ideas, children’s ideas: Correspondence and divergence. In I. E. Sigel. a.v.McGillicuddy-DeLisi, & J.J.Goodnow (Eds.), Parental belief systems: The psychological consequences for children. 2nd ed, p. 293-317.
- Grusec, J. E, & Goodnow, J. J, 1994, Impact of parental discipline methods on the child’s internalizationof values: A reconceptualization of current points of view, Developmental Psychology, v. 30 (1), p. 4-19.
- Hoge, D. R, et al, 1982, Transmission of Religious and Social Values from Parents to Teenage Children, Journal of Marriage and Family, v. 44, No. 3, p. 569-580.
- Hunsberger, B, & Brown, L. B, 1984, Religious Socialization , Apostasy, and the Impact of Family background, Journal for the Scientific Study of Religion, v. 23, No. 3, p. 239-251.
- Myers, S. M, 1996, An Interactive Model of Religiosity Inheritance: The Importance of Family context, American Sociological Review, v. 61, No. 5, p. 858-866.
- Nelsen, H. M, 1981, Religious Conformity in an Age of Disbelief: Contextual Effects of Time, denomination, and Family Processes Upon Church Decline and Apostasy, American Sociological Review, v. 46, No. 5, p. 632-640.
- Okagaki, L, et al, 1999, Socialization of Religious Beliefs, Journal of applied Developmental Psychology, v. 20(2), p. 273-294.
- Sherkat, D, 2003, Religious Socialization: Sources of Influence and Influences of Agency. In the handbook of the Sociology of Religion. Edited by Michele Dillon, Cambridge University Press 2003.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Niazi , Mohsen, Shaterian, Mohsen, Pakzaman Qomi, Mohammad Amin.(2025) دین و خانواده؛ بررسی تفاوت نسلی در دینداری در بین خانواده‌های روحانی و غیرروحانی شهر قم. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 8(1), 47-66
Mohsen Niazi ; Mohsen Shaterian; Mohammad Amin Pakzaman Qomi."دین و خانواده؛ بررسی تفاوت نسلی در دینداری در بین خانواده‌های روحانی و غیرروحانی شهر قم". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 8, 1, 2025, 47-66
Niazi , M, Shaterian, M, Pakzaman Qomi, M.(2025) 'دین و خانواده؛ بررسی تفاوت نسلی در دینداری در بین خانواده‌های روحانی و غیرروحانی شهر قم', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 8(1), pp. 47-66
