Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, Volume 7, Issue 4, No 28, Year 2025 , Pages 25-42

    A Critique of the Instrumental Attitude to Modern Technology, Based on Frankfurt’s Critical Circle View and Mulla Sadra’s Philosophy

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Reza / PhD student of social science philosophy, Allamah Tabatabaei University / tamhid1359@gmail.com
    Pages: 25-42 Receive Date: 2025/04/03 Accept Date: 2025/04/03
    Abstract: 
    This paper first makes explicit the instrumental attitude to modern technology by explaining its epistemological and ultimate principles, and then highlights the effects and requisites of this view about modern technology. After that, it criticizes the instrumental attitude based on Frankfurt’s cultural critical circle approach to science and technology and refers to the effects and requisites of this view on modern technology. At the end, resting on transcendental philosophy and criticizing the epistemological and ultimate principles of the instrumental attitude to modern technology, the author expounds the critical approach of transcendental philosophy to this attitude. According to this point of view, the nature of existence is aware of the actions of modern man and man’s technological achievements and reacts according to divine traditions, and modern man’s adoption of the humanist approach the brings about the wrath of God in the form of serious environmental problems.
    Keywords: 
    technology
    science
    Culture
    nature
    Frankfurt
    transcendental philosophy
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :نقد و بررسی نگرش ابزاری به فناوری مدرن؛ بر اساس دیدگاه حلقه انتقادی فرانکفورت و فلسفه‌ی صدرالمتألهین
    Abstract: 
    در این نوشتار ابتدا نگرش ابزاری به فناوری مدرن از طریق بیان مبانی معرفت شناختی و غایی آن معرفی گردیده و به آثار و لوازم این نگاه به فناوری مدرن اشاره خواهد شد. از آن پس نگرش ابزاری بر اساس رویکرد فرهنگی حلقه انتقادی فرانکفورت به علم و فناوری نقد شده، و از این منظر مقولات فرهنگی ای همچون مقوله سلطه صورت و ذات فناوری مدرن معرفی گردیده و به آثار و لوازم این نگاه به فناوری مدرن اشاره خواهد شد. در پایان بر اساس نگاه فلسفه متعالیه از طریق نقد مبانی معرفت شناختی و غایی نگرش ابزاری به فناوری مدرن، رویکرد انتقادی فلسفه متعالیه نسبت به این نگرش تبیین می گردد. از این منظر، طبیعت هستی ای دارای آگاهی است که به کنش انسان مدرن و فناوری هایش آگاهی داشته و واکنش نشان می دهد، واکنشی که طبق سنن الهی رقم خورده و در مقابل رویکرد اومانیستی انسان مدرن در چهره بروز فجایع زیست محیطی، قهر الهی را به نمایش می گذارد.
    Keywords: 
    فناوري، علم، فرهنگ، طبيعت، فرانکفورت، فلسفة متعاليه
    References: 
    • آيدي، دن، 1377، هنر و تکنولوژي: فلسفه پديدارشناختي هايدگر در باب تکنولوژي، مندرج در کتاب فلسفه تکنولوژي، ترجمة شاپور اعتماد، تهران، مرکز.
    • پارسانيا حميد، 1390، روش‌شناسي انتقادي حکمت صدرايي، قم، فردا.
    • ـــــ ، 1388، علم و فلسفه، چ پنجم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي.
    • جوادي آملي، عبدالله، 1375، رحيق مختوم، بخش پنجم از جلد اول، قم، اسراء.
    • ـــــ ، 1376، رحيق مختوم، بخش چهارم از جلد دوم، قم، اسراء.
    • چالمرز، آلن، 1389، چيستي علم، ترجمة سعيد زيبا کلام، چ يازدهم، تهران، سمت.
    • صدرالمتألهين، 1981، الحکمه المتعاليه في الاسفار العقليه الاربعه، بيروت، دار احياء.
    • ـــــ ، 1360، اسرار الآيات، مقدمه و تصحيح از محمد خواجوي، تهران، انجمن حکمت و فلسفه.
    • طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1374، تفسير الميزان، چ پنجم، قم، جامعه مدرسين.
    • ـــــ ، 1420ق، بدايه الحکمه، چ هفدهم،‌ قم، جامعه مدرسين.
    • ـــــ ،‌ 1370، رسائل توحيدي، ترجمة علي شيرواني هرندي، تهران، الزهراء.
    • کاپلتسون، فردريک، 1387، تاريخ فلسفه غرب، ترجمة اسماعيل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران، سروش.
    • کرايب، يان، 1391، نظرية اجتماعي کلاسيک، ترجمة شهناز مسمي‌پرست، چ ششم، تهران،‌ آگه.
    • کوهن، توماس، 1387، ساختار انقلاب‌هاي علمي، ترجمة عباس طاهري، چ دوم، تهران، قصه.
    • مارکوزه، هربرت، 1362، انسان تک‌ساحتي، ترجمة محسن محمدي، چ سوم، تهران، اميرکبير.
    • ون لون، يوست، 1388، تکنولوژي رسانه‌اي از منظر انتقادي، ترجمة احد عليقليان، تهران، همشهري.
    • هابرماس، يورگن 1392، نظريه کنش ارتباطي، ترجمة کمال پولادي، تهران، مرکز.
    • ـــــ ، 1373، «علم و تکنولوژي به‌مثابه ايدئولوژي»، ترجمة علي مرتضويان، ارغنون ويژه فرهنگ و تکنولوژي، سال اول، ش 1، ص 69-92.
    • ـــــ ، 1374، «گفت‌وگو با هابرماس»، گفت‌وگو، ش 7، ص 126-134.
    • هايدگر، مارتين، 1377، پرسش از تکنولوژي، مندرج در کتاب فلسفه تکنولوژي، ترجمة شاپور اعتماد، تهران، مرکز.
    • هورکهايمر، ماکس و آدورنو تئودور، 1384، ديالکتيک روشنگري، ترجمة مراد فرهادپور و اميد مهرگان، تهران، گام نو.
    • Popper, K, 1999, All Life is Problem Solving, ISBN: 0415 174864.
    • 83 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Reza.(2025) A Critique of the Instrumental Attitude to Modern Technology, Based on Frankfurt’s Critical Circle View and Mulla Sadra’s Philosophy. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 7(4), 25-42

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Reza ."A Critique of the Instrumental Attitude to Modern Technology, Based on Frankfurt’s Critical Circle View and Mulla Sadra’s Philosophy". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 7, 4, 2025, 25-42

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , R.(2025) 'A Critique of the Instrumental Attitude to Modern Technology, Based on Frankfurt’s Critical Circle View and Mulla Sadra’s Philosophy', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 7(4), pp. 25-42

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , R. A Critique of the Instrumental Attitude to Modern Technology, Based on Frankfurt’s Critical Circle View and Mulla Sadra’s Philosophy. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 7(4): 25-42