The Application of Discourse Theory in Sociology of Knowledge
Article Type:
Research
Writers:
Mohammad Tavakol / Professor of Sociology department, Tehran University
✍️ Nooh Monavvari / PhD student of cultural-theoretical sociology, Tehran University / monavvary@ut.ac.ir
Abstract:
New sociology of knowledge, as distinct from the classical pattern of sociology of knowledge, in which society has a causal relationship with knowledge is concerned with cultural atmosphere and semantic interpretation, and this renders important the understanding of discourse of knowledge. Giving a brief account of the history of sociology of knowledge, the present paper seeks to expound the theoretical background of discourse theory in sociology of knowledge.
This paper cites Claire Rayner’s research program entitled "sociology of knowledge approach to discourse" as an example of attempting to explicitly like these two areas and criticizes it .
Claire’s look at sociology of knowledge corresponds to that of Berger and Luckmann and Michel Foucault's discourse theory. Claire’s innovation can be understood through demonstrating the relationship between discourse theory and sociology of knowledge.
Two objections are raised against Claire’s work. First, she does not explain how discourses develop and become hegemonic and how hegemonic discourses are challenged.
Secondly, Rayner Claire’s focus on discourse analysis makes her response to the question of social determination of knowledge highly abmigueous.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :کاربرد نظریه گفتمان در جامعه شناسی معرفت
Abstract:
در مقابلِ الگوی کلاسیک جامعه شناسی معرفت، که در آن رابطه ای علی از جامعه به معرفت وجود دارد، جامعه شناسی معرفت جدید، به فضای فرهنگ و تفسیر معنایی پرداخت و بر اساس آن، درک گفتمانی معرفت اهمیت یافت. در این مقاله، ضمن شرح تاریخچه‌ی مختصری از جامعه شناسی معرفت، زمینه‌ی نظری کاربرد نظریه‌ی گفتمان در جامعه شناسی معرفت واکاوی می شود. به عنوان نمونه ای از تلاش، برای پیوند صریح این دو حوزه برنامه‌ی تحقیقاتی راینر کلر با عنوان «رویکرد جامعه شناسی معرفت به گفتمان» معرفی و نقد می شود. نگاه کلر به جامعه شناسی معرفت، برگر و لاکمن و نظریه گفتمان میشل فوکو است. نوآوری کلر را می توان در تصریح رابطه بین نظریه گفتمان و جامعه شناسی معرفت دانست. دو انتقاد به کار کلر وارد است: اول اینکه، او توضیح نمی دهد گفتمان ها چگونه ظاهر می شوند، هژمونیک می شوند و گفتمان های هژمونیک چگونه به چالش کشیده می شوند. همچنین تمرکز راینر کلر بر تحلیل گفتمان، موجب می شود که پاسخ وی به مسئله تعین اجتماعی معرفت، در هال های از ابهام قرار گیرد.
References:
- برگر، پيتر و توماس لاکمن، 1387، ساخت اجتماعي واقعيت: رساله‌اي در جامعه‌شناسي شناخت، ترجمة فريبرز مجيدي، چ دوم، تهران، علمي و فرهنگي.
- توکل، محمد، 1387، «جامعه‌شناسي معرفت و فرهنگ: تنوع يا تغيير نگرش از کلاسيک به جديد»، نامه علوم اجتماعي، ش 33، ص 1-22.
- دورکيم، اميلع 1386، صورت بنياني حيات ديني، ترجمة باقر پرهام، چ سوم، تهران، نشر مرکز.
- ديويدسون، آرنولد، 1380، «ديرينه‌شناسي، تبارشناسي، اخلاق»، در کتاب فوکو در بوته نقد، ترجمة پيام يزدانجو، تهران، نشر مرکز، ص 61-81.
- ضيمران، محمد، 1384، ميشل فوکو: دانش و قدرت، چ سوم، تهران، هرمس.
- فوکو، ميشل، 1384، تاريخ جنون، ترجمة فاطمه ولياني، تهران، هرمس.
- ـــــ ، 1385، پيدايش کلينيک: ديرينه‌شناسي ادراک پزشکي، ترجمة يحيي امامي، تهران، نقش و نگار.
- ـــــ ، 1389، ديرينه‌شناسي دانش، ترجمة عبدالقادر سواري، تهران، گام نو.
- ـــــ ، 1390، اراده به دانستن، ترجمة نيكو سرخوش و افشين جهانديده، چ ششم، تهران، نشر ني.
- ـــــ ، 1390، مراقبت و تنبيه: تولد زندان، ترجمة سرخوش و جهانديده، چ نهم، تهران، نشر ني.
- ـــــ ، 1389، نظم اشياء: ديرينه‌شناسي علوم انساني، ترجمة مسعود خيرخواه، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگي و اجتماعي.
- کنوبلاخ، هوبرت، 1391، مباني جامعه‌شناسي معرفت، ترجمة کرامت‌اله راسخ، چ دوم، تهران، نشر ني.
- کوزنز هوي، ديويد، 1380، «درآمد»، در کتاب فوکو در بوته نقد، ترجمة پيام يزدانجو، تهران، نشر مرکز، 17-59.
- لاکلائو، ارنستو، 1377، «گفتمان»، ترجمة حسينعلي نوذري، گفتمان، ش صفر، ص 39-53.
- مارکس، کارل و همكاران، 1379، لودويگ فوئرباخ و ايدئولوژي آلماني، ترجمة پرويز بابايي، تهران، نشر چشمه.
- مارکس، کارل، 1377، دست‌نوشته‌هاي اقتصادي و فلسفي 1844، ترجمة حسن مرتضوي، تهران، نشر آگه.
- مانهايم، کارل، 1380، ايدئولوژي و اتوپيا، ترجمة فريبرز مجيدي، تهران، سمت.
- مک‌کارتي، دويل، 1388، معرفت به مثابه فرهنگ، ترجمة زيرنظر محمد توکل، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگي و اجتماعي.
- وبر، ماکس، 1373، اخلاق پروتستان و روح سرمايه‌داري، ترجمة عبدالکريم رشيديان، تهران، علمي و فرهنگي.
- ـــــ ، 1374، اقتصاد و جامعه، ترجمة عباس منوچهري و همكاران، تهران، سمت.
- ـــــ ، 1382، دين، قدرت، جامعه، ترجمة احمد تدين، تهران، هرمس.
- Geertz. C, 1964, Ideology as a Cultural System, In David E, Apter, ed, Ideology and Discontent, New York: Free Press.
- Keller, Reiner, 2005, ‘Analysing Discourse, An Approach From the Sociology of Knowledge’, Qualitative Social Research, v. 6, N. 3, http://www. qualitative- research. net/ index. php/ fqs/ article/ view/ 19/41.
- _____ , 2011, ‘The Sociology of Knowledge Approach to Discourse(SKAD)’, Human Studies, v. 34, p 43–65.
- _____ , 2012, ‘Entering Discourses: A New Agenda for Qualitative Research and Sociology of Knowledge’, Qualitative Sociology Review, v. 8, p 46-75.
- Leipold. S, & Winkel. G, 2013, Discursive agency: Towards an actor-centred analysis of political discourses, 1st International Conference on Public Policy.
- Mannheim. K, & Kecskemeti. P, 1924, Essays on the Sociology of Knowledge, New York: Harcourt, Brace & World.
- Scheler, M. F, 1970, On the Positivistic Philosophy of the History of Knowledge and its Law of Three Stages, in Curtis & Petras, The Sociology of Knowledge: a Reader, New York: Praeger.
- _____ , 1980, Problems of a Sociology of Knowledge, London: RKP.
- _____ , 1992, On Feeling, Knowing, and Valuing, Chicago: University of Chicago Press.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Tavakol, Mohammad, Monavvari, Nooh.(2025) The Application of Discourse Theory in Sociology of Knowledge. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 7(3), 73-94
Mohammad Tavakol; Nooh Monavvari." The Application of Discourse Theory in Sociology of Knowledge". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 7, 3, 2025, 73-94
Tavakol, M, Monavvari, N.(2025) ' The Application of Discourse Theory in Sociology of Knowledge', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 7(3), pp. 73-94
