Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, Volume 5, Issue 3, No 19, Year 2025 , Pages 113-137

    A Comparative Study on Religion and Its Social Functions in Durkheim and Allamah Tabatabaii’s Views

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Shamsollah Mariji / Associate professor of Baghir al-‘Uloom University / mariji44@bou.ac.ir
    Abstract: 
    Religion as an undeniable reality is one of the social phenomena studied by most scholars of human and social sciences. Among social scientists, Durkheim is perhaps the most famous sociologist who has studied religion through the lens of functionalism and his studies has been and are cited by most researchers of the field. Although Durkheim’s functionalist approach can by useful and somehow liable against those who consider religion inefficient in modern life, the reality of religion and deep studies show that his reductionist approach failed to show the reality of religion and even its functional aspect, but also his superficial and super-structural studies has made most researchers unable to well understand the substance of religion which is the origin of most social outcomes. Among the views of Muslim thinkers, the present paper chooses the view of Allamah Tabatabaii, who is not only an expert of religion but also aware of functions of religion, to evaluate Durkheim’s functionalist view and compare these two thinkers’ views in order to show that the reality of religion is not in such a low position that Durkheim could provide it to researchers and seekers of reality through studying it externally.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی تطبیقی دین وکارکردهای اجتماعی آن از دیدگاه دورکیم و علّامه طباطبائی
    Abstract: 
    دین به منزله‌ی واقعیتی انکارناپذیر، از جمله پدیده های اجتماعی است که مورد مطالعه‌ی بسیاری از دانشمندان علوم انسانی و اجتماعی قرار گرفته است. شاید دورکیم از میان اندیشمندان اجتماعی، معروف ترین جامعه شناسی باشد که دین را به گونه‌ی کارکردگرایانه مطالعه کرده است و تحقیقاتش در این زمینه مورد استناد بسیاری از محققان قرار گرفته و می گیرد. البته نگاه کارکردی دورکیم هرچند ممکن است در مقابل کسانی که دین را در زندگی مدرن ناکارآمد می دانند سودمند و تا حدی پاسخ گو باشد، مطالعه‌ی عمیق و واقعیت دین نشان می دهد که رویکرد تقلیل گرانه‌ی دورکیم نه تنها نتوانسته حقیقت دین و حتی جنبه‌ی کارکردی آن را نشان دهد، بلکه تحقیقات سطحی و روبنایی او موجب شده تا بسیاری از محققان نتوانند گوهر دین را که منشأ بسیاری از پیامدهای اجتماعی است به خوبی بشناسند. نوشتار پیش رو، از میان اندیشمندان اسلامی دیدگاه علّامه طباطبائی را که هم تخصص دینی کافی دارد و هم از کارکردهای دین غافل نبوده است، جهت ارزیابی نگاه کارکردگرایانه‌ی دورکیم برگزیده است تا در پرتو تطبیق اندیشه های این دو اندیشمند، نشان دهد که حقیقت دین در چنین حد نازلی نیست که دورکیم از مطالعه‌ی بیرونی آن بتواند در اختیار محققان و تشنگان حقیقت قرار دهد.
    References: 
    • ابوالحسن‌تنهايي، حسين، 1374، درآمدي بر مکاتب و نظريه‌هاي جامعه‌شناسي، چ دوم، گناباد، نشر مرنديز.
    • باقي‌نصرآبادي، علي، 1377، سيري در انديشه‌هاي اجتماعي شهيد مطهري، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
    • پالس، دانيل، 1382، هفت نظريه در باب دين، ترجمة ونقد محمدعزيز بختياري، قم، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني.
    • تامپسن، كنت، 1388، اميل دوركيم، ترجمة شهناز مسمي‌پرست، تهران، نشر ني.
    • توسلي، غلامعباس، 1371، نظريه‌هاي جامعه‌شناسي، چ سوم، تهران، سمت.
    • جلالي‌مقدم، مسعود، 1379، درآمدي به جامعه‌شناسي دين و آراء جامعه‌شناسان بزرگ دين، تهران، مرکز.
    • خسروپناه، عبدالحسين، 1381، انتظار بشر از دين، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي.
    • دورکيم، اميل، 1383، قواعد روش جامعه‌شناسي، ترجمة محمد کاردان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
    • ـــــ ، 1384، درباره تقسيم کار اجتماعي، ترجمة، باقر پرهام، چ دوم، تهران، نشر مرکز.
    • ـــــ ، 1383، صور بنياني حيات ديني، ترجمة باقر پرهام، تهران، نشر مركز.
    • ساروخاني، باقر، 1380، درآمدي بر دايرةالمعارف علوم اجتماعي، چ سوم، تهران، كيهان.
    • شجاعي‌زند، عليرضا، 1380، دين جامعه و عرفي شدن، تهران، نشر مركز.
    • شجاعي‌زند، عليرضا، 1382، «جامعه‌شناسي دين: عبور از محدوديت‌ها»، قبسات.
    • طباطبايى، سيدمحمدحسين، 1350، قرآن در اسلام، تهران، دار الكتب اسلاميه.
    • ـــــ ، 1364، تفسير الميزان، ترجمة عبدالكريم نيري‌بروجردي، چ دوم، ج 1، 2، 3، 4، 6، 7، 8، 9، 10، 11، 12، 14، 15، 16، 19، 20، قم، بنياد علمي و فرهنگي علّامه طباطبايي.
    • ـــــ ، 1366، تفسير الميزان، ترجمة سيدمحمدباقر موسوي‌همداني، قم، دفتر انتشارات اسلامي.
    • ـــــ ، 1382، آموزش دين، چ سوم، قم، دفتر انتشارات اسلامي.
    • ـــــ ، 1387 الف، بررسي‌هاي اسلامي، ج2 و1، قم، بوستان كتاب.
    • ـــــ ، 1387 ج، تعاليم اسلام، قم، بوستان كتاب.
    • ـــــ ، 1387، روابط اجتماعي در اسلام، ترجمة محمدجواد حجتي‌كرماني، قم، بوستان كتاب.
    • ـــــ ، بي‌تا الف، اسلام و اجتماع، تهران، انتشارات جهان آرا.
    • ـــــ ، بي‌تا ب، اسلام و احتياجات واقعى هر عصر، تهران، كانون انتشارات محمدي.
    • ـــــ ، بي‌تا ج ، شيعه در اسلام، قم، دفتر انتشارات اسلامي.
    • علمي، قربان، 1386، «بررسي منشأ دين و دينداري از ديدگاه علّامه طباطبايي»، آينه معرفت، ش10.
    • عليزاده، عبدالرضا و ديگران، 1385، جامعه‌شناسي معرفت، چ دوم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • فريدوني، فاطمه، 1388، کارکردهاي اجتماعي دين از ديدگاه علّامه طباطبائي و دورکيم، قم، دانشگاه باقر العلوم.
    • قدردان‌قراملكي، محمدحسن، 1382، «كاركرد دين‌ در انسان‌ و جامعه»‌، قبسات، ش 28.
    • كرايب، يان، 1382، نظريه اجتماعي كلاسيك، ترجمة شهناز مسمي‌پرست، تهران، آگه،.
    • مريجي شمس‌الله، 1390، «کارکردهاي اجتماعي احکام فقهي در انديشه علّامه طباطبايي»، علوم سياسي، ش54.
    • مطهري، مرتضي، 1367، امدادهاي غيبي در زندگي بشر، چ سوم، قم، صدرا.
    • هميلتون، پيتر، 1380، شناخت و ساختار اجتماعي، ترجمة حسن شمس‌آوري، تهران، نشر مركز.
    • هميلتون، ملكم، 1377، جامعه شناسي دين، ترجمة محسن ثلاثي، تهران، موسسه فرهنگي انتشاراتي تبيان.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mariji, Shamsollah.(2025) A Comparative Study on Religion and Its Social Functions in Durkheim and Allamah Tabatabaii’s Views. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 5(3), 113-137

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Shamsollah Mariji."A Comparative Study on Religion and Its Social Functions in Durkheim and Allamah Tabatabaii’s Views". Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 5, 3, 2025, 113-137

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mariji, S.(2025) 'A Comparative Study on Religion and Its Social Functions in Durkheim and Allamah Tabatabaii’s Views', Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 5(3), pp. 113-137

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mariji, S. A Comparative Study on Religion and Its Social Functions in Durkheim and Allamah Tabatabaii’s Views. Ma`rifat-e Farhangi Ejtemai, 2025; 5(3): 113-137