معرفت فرهنگی اجتماعی، سال پانزدهم، شماره چهارم، پیاپی 60، پاییز 1403، صفحات 6-28

    تحلیل مضمون اسناد سیاست‌گذارانۀ تبلیغی حوزۀ علمیۀ قم در نسبت علم و فرهنگ

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ حامد آزادی / دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ع) / hamedazadi29@gmail.com
    احمد واعظی جزئی / استاد گروه فلسفة دانشگاه باقرالعلوم (ع) / a_vaezi@hawzah.net
    قاسم ابراهیمی پور / استادیار گروه جامعه‌شناسی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / ebrahimipoor14@yahoo.com
    dor 20.1001.1.20088582.1403.15.4.1.9
    doi 10.22034/marefatefarhangi.2025.5001394
    چکیده: 
    حوزة علمیه از دیرباز نیازهای فرهنگی اجتماعی جامعه را پاسخ داده است. با پیروزی انقلاب اسلامی و ساختارمند شدن حوزة عملیه، شورای عالی حوزه به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار تأسیس و اسناد فراوانی را با عناوین اساسنامه و چشم‌انداز تدوین نمود. مسئلۀ این پژوهش بررسی نسبت حوزه و فرهنگ در اسناد و مصوبات مرتبط با تبلیغ با روش تحلیل مضمون است. در روش تحلیل مضمون، با کدگذاری گزاره‌های مضامین سه‌گانة «انتقال فرهنگ»، «بایسته‌های تثبیت فرهنگ» و «جهانی شدن» کشف گردید، که نشان‌دهندة پذیرش سوژگی حوزه نسبت به فرهنگ است. و علاوه بر این موجبات شناسایی آسیب‌ها و راه‌های ارتقای تبلیغ را فراهم کرده است. با توجه به بررسی‌های کیفی صورت‌گرفته، حوزه نیازمند یکپارچگی در امر آموزش، پژوهش و تبلیغ است. تا بدین وسیله توانایی حفظ و ارتقای خود به‌عنوان گروه مرجع در میان دیگر نهادهای اجتماعی را داشته باشد، که تحقق این امر با شناخت فرهنگی جامعه و اضافه نمودن واحدهای درسی همچون مطالعات فرهنگی، فرهنگ‌شناسی و... در دورة مقدمات صورت می‌پذیرد.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    Content Analysis of Qom Seminary's Propagation Policy-Making Documents in the Relationship between Science and Culture
    Abstract: 
    The seminary has long responded to the socio-cultural needs of society. With the victory of the Islamic Revolution and the structuring of the seminary, the Supreme Council of the seminary was established as a policy-making institution and compiled numerous documents as charter and outlook. Using content analysis, this research seeks to examine the relationship between the seminary and culture in documents and resolutions related to propagation. In the method of content analysis and coding, the propositions of the three themes of "cultural transmission", "cultural stabilization requirements" and "globalization" were discovered, which indicate the acceptance of the subjectivity of the seminary towards culture. In addition, the damages and ways to promote propagation were identified. According to the qualitative studies conducted, the seminary needs the integration of education, research and propagation in order to maintain and promote itself as a reference for other social institutions. This goal is achieved by understanding the culture of the society and adding courses such as cultural studies, philology, etc. in the preparatory period.
    References: 
    References: 
    • آزادی، حامد (1400). گسست دولت و ملت. قم: انتشارات تحسین.
    • اعرافی، علیرضا (1395). چیستی، گذشته، حال و آیندة حوزة علمیه. قم: مؤسسة اشراق و عرفان.
    • افروغ، عمادالدین (1394). چند پرسش اساسی پیرامون نظریۀ فرهنگ. نشریۀ دین و سیاست، 4، 8-22.
    • پارسانیا، حمید (1387). نظریة فرهنگ. راهبرد فرهنگ. 2(1)، 51-64.
    • پارسانیا، حمید (1391). جهان‌های اجتماعی. قم: کتاب فردا.
    • پارسانیا، حمید (1392). روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی. راهبرد فرهنگ، 6(23)، 7-22.
    • روشه، گی (1380). جامعه‌شناسی. ترجمة عبدالحسین نیک‌گوهر. تهران: نشر نی.
    • جعفریان، رسول (1381). برگ‌هایی از تاریخ حوزة علمیه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    • جوادی آملی، عبدالله (1391). حوزه و روحانیت. قم: مرکز مطالعات و پژوهش‌های علمی و فرهنگی بنیاد بین‌المللی اسراء.
    • خسروپناه، عبدالحسین (1391). جریان‌شناسی ضدفرهنگ‌ها. قم: حکمت اسلامی.
    • ذبیح‌زاده، علی‌نقی (1387). مرجعیت سایسی در عصر غیبت. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • ذکائی، محمدسعید (1399). هنر انجام پژوهش کیفی از مسئله‌یابی تا نگارش. تهران: آگاه.
    • ریتزر، جرج (1389). مبانی نظری جامعه‌شناسی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمۀ مهنازمسمی‌پرست، تهران: تات.
    • ریتزر، جرج و گودمن، داگلاس جی. (1390). نظریة جامعه‌شناسی مدرن. ترجمة خلیل میرزایی و عباس لطیفی، تهران: جامعه‌شناسان.
    • شیخ‌زاده، محمد (1399). تحلیل مضمون. تهران: لوگوس.
    • علویان، مرتضی (1393). روحانیت و جامعه‌پذیری سیاسی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • عیسی‌نیا، رضا (1395). استقلال حوزة علمیه و دولت جمهوری اسلامی ایران. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    • فاضلی، نعمت‌الله (1399). تجربۀ تجدد. تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
    • کوئن، بروس (1390). درآمدی بر جامعه‌شناسی. ترجمة محسن ثلاثی، تهران: توتیا.
    • مجموعه نویسندگان (1386). گلشن ابرار. قم: نشر معروف.
    • موریس، دووژه (1395). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: دانشگاه تهران.
    • مصوبة 1403 شورای عالی حوزه‌های علمیه. 15/2/1396.
    • اساسنامة شورای عالی حوزه‌های علمیه فصل پنجم / د) برنامه‌ریزی در امور تبلیغی.
    • شمارة مصوبه: 1001، تاریخ مصوبه: 25/10/1394‌، شمارة جلسه: 179 (دورۀ ششم)، تاریخ ثبت: 21/1/1395.
    • سند چشم‌انداز حوزه‌های علمیه.
    • شمارة مصوبه: 1021،‌ تاریخ مصوبه: 30/7/95، شمارة جلسه: 21، تاریخ ثبت: 2/8/95/ ماده‌واحده مربوط به اعطای مجوز تأسیس مؤسسات و مراکز فرهنگی‌ ـ تبلیغی یا رسانه‌ای (چندمنظوره).
    • شمارة مصوبه: 1101،‌ تاریخ مصوبه: 12/8/96، شمارة جلسه: 85، تاریخ ثبت: 2/9/96 ـ نظام جامع تبلیغ حوزه‌های علمیه.
    • شمارة مصوبه: 1109،‌ تاریخ مصوبه: 12/8/96، شمارة جلسه: 85، تاریخ ثبت: 2/9/96 ـ نظام جامع امور اجتماعی ـ سیاسی حوزه‌های علمیه.
    • شمارة مصوبه: 1103،‌ تاریخ مصوبه: 12/8/96، شمارة جلسه: 85، تاریخ ثبت: 2/9/96 ـ نظام جامع امور بین‌الملل حوزه‌های علمیه.
    • شمارة مصوبه: 622، تاریخ مصوبه: 8/4/1388، شمارة جلسه: 60 (دورة پنجم) ـ شرح وظایف و اختیارات مرکز مدیریت‌ حوزه‌های علمیه.
    • شمارة مصوبه: 607، تاریخ مصوبه: 14/1/1388، شمارة جلسه: 43 (دورة پنجم) ـ اساسنامة مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    آزادی، حامد، واعظی جزئی، احمد، ابراهیمی پور، قاسم.(1403) تحلیل مضمون اسناد سیاست‌گذارانۀ تبلیغی حوزۀ علمیۀ قم در نسبت علم و فرهنگ. فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15(4)، 6-28 https://doi.org/10.22034/marefatefarhangi.2025.5001394

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    حامد آزادی؛ احمد واعظی جزئی؛ قاسم ابراهیمی پور."تحلیل مضمون اسناد سیاست‌گذارانۀ تبلیغی حوزۀ علمیۀ قم در نسبت علم و فرهنگ". فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15، 4، 1403، 6-28

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    آزادی، حامد، واعظی جزئی، احمد، ابراهیمی پور، قاسم.(1403) 'تحلیل مضمون اسناد سیاست‌گذارانۀ تبلیغی حوزۀ علمیۀ قم در نسبت علم و فرهنگ'، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15(4), pp. 6-28

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    آزادی، حامد، واعظی جزئی، احمد، ابراهیمی پور، قاسم. تحلیل مضمون اسناد سیاست‌گذارانۀ تبلیغی حوزۀ علمیۀ قم در نسبت علم و فرهنگ. معرفت فرهنگی اجتماعی، 15, 1403؛ 15(4): 6-28