معرفت فرهنگی اجتماعی، سال پانزدهم، شماره دوم، پیاپی 58، بهار 1403، صفحات 7-28

    تطورات اندیشه اجتماعی حوزه علمیه قم در یکصد سال اخیر

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ نصرالله آقاجانی / استادیار گروه علوم اجتماعى دانشگاه باقرالعلوم (ع) / nasraqajani@gmail.com
    doi 10.22034/marefatefarhangi.2024.5000581
    چکیده: 
    اندیشة اجتماعى متفکرین اسلامى در حوزة علمیة قم، هرچند ریشه‌اى تاریخى در عمق اندیشة فقهی، کلامی، حکمى و اخلاقى آن دارد، در صدسالة اخیر داراى تطورات و رشد قابل توجهى بوده است. بررسى این موضوع اهمیت بسزایى دارد و می‌تواند ظرفیت و اصالت اندیشة دینى در حوزة تفکر اجتماعى را نشان دهد. این تحقیق با توجه به زمینه‌هاى اجتماعى درصدد بازشناسى مهم‌ترین محورهاى تطور اندیشة اجتماعى حوزة علمیة قم در سدة اخیر بوده و آن را در سه محور تطور موضوعی، روشى و کاربردى دنبال کرده است. گستردگى موضوعات اجتماعی، تنوع و تطور رویکردی، اعم از فقهی، فلسفی، کلامی، اخلاقى و رویکرد تطبیقى و انتقادی، و نیز تأکید بر دو عنصر زمان و مکان، سبب گسترش اندیشه‌هاى اجتماعى معاصر شده است. همچنین تعامل دوسویة حوزة نظرى اندیشة اجتماعى با ساحت عملى آن، محور سومى است که نشان‌دهندة تطور اندیشة اجتماعى متفکرین حوزة قم در قرن اخیر است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Developments of Social Thought in the Qom seminary in the Last Century
    Abstract: 
    The social thought of Islamic thinkers in the Qom seminary is deeply rooted in the history of jurisprudential, theological, ruling and moral thought, but has had significant developments and growth in the last century. It is highly important to study this topic and show the capacity and originality of religious thought in the field of social thoughts. Considering the social aspects, this research aims to identify the most important axes of development of the social thought of the Qom seminary in the last century. It investigates this subject in three axes of thematic, methodological and applied developments. The wide scope of social issues, the diversity and evolution in approaches (including jurisprudence, philosophy, theology, ethics, and comparative and critical approaches), as well as the emphasis on the two elements of time and place have caused the expansion of contemporary social thoughts. Besides, the mutual interaction of the theoretical and practical fields of social thought is the third axis that shows the development of the social thought of the Qom seminary thinkers in the last century.
    متن کامل مقاله: 

    * اين مقاله با حمايت دبيرخانة دائمي كنگرة يكصدمين سالگشت بازتأسيس حوزة علميه قم و دستاوردها و نكوداشت آيت‌الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري تأليف شده است.

    • آقاجانی، نصرالله، 1401، «تفکر اجتماعى در غرب‌شناسى از منظر علامه طباطبائی»، اسلام و مطالعات اجتماعی، ش 2، ص 99-115.
    • بوستان کتاب، 1376، شکوه فقاهت (یادنامه مرحوم آیت‌الله حاج آقا حسین بروجردی)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
    • پیروزمند، علیرضا، 1392، تحول حوزه علمیه و روحانیت در گذشته و حال، قم، کتاب فردا.
    • جعفریان، رسول، 1380، رسائل حجابیه (دفتر اول)، قم، دلیل ما.
    • رهدار، احمد، 1390، غرب‌شناسى علماى شیعه در تجربه ایران معاصر، قم، بوستان کتاب.
    • شاه‌آبادی، محمدعلی، 1386، شذرات‌المعارف، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • شمس، سید محمدکاظم و همکاران، 1386، مؤسس حوزه (یادنامه حضرت آیت‌الله عبدالکریم حائری)، چ دوم، قم، بوستان کتاب.
    • شیرخانی، علی، 1384، تحولات حوزة علمیة قم پس از پیروزى انقلاب اسلامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    • صالحی، حمید، 1396، دو گانه‌؟ حوزه نجف و حوزه قم، تهران، مؤسسة مطالعات اندیشه‌سازان نور.
    • صنعتی، رضا، 1383، مصباح دوستان، چ دوم، قم، هماى غدیر.
    • طباطبایى بروجردى، آقا حسین‏، 1416ق، البدر الزاهر فى صلاة الجمعة و المسافر، تحقیق شیخ حسینعلى منتظری، چ سوم، قم، آیت‌الله منتظرى‏.
    • طباطبائی، سیدمحمدحسین، 1390ق، المیزان فى تفسیر القرآن، چ دوم، بیروت، مؤسسة الأعلمى للمطبوعات.
    • موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله، بی‌تا، صحیفه امام، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
    • نجفی، موسى و موسى فقیه حقانی، 1381، تاریخ تحولات سیاسى ایران، تهران، مؤسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران.
    • واعظ‌‌‌زاده خراسانی، محمد، 1379، حیاه الأمام البروجردی، قم، مجمع جهانى تقریب بین مذاهب اسلام.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    آقاجانی، نصرالله.(1403) تطورات اندیشه اجتماعی حوزه علمیه قم در یکصد سال اخیر. فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15(2)، 7-28 https://doi.org/10.22034/marefatefarhangi.2024.5000581

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    نصرالله آقاجانی."تطورات اندیشه اجتماعی حوزه علمیه قم در یکصد سال اخیر". فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15، 2، 1403، 7-28

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    آقاجانی، نصرالله.(1403) 'تطورات اندیشه اجتماعی حوزه علمیه قم در یکصد سال اخیر'، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15(2), pp. 7-28

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    آقاجانی، نصرالله. تطورات اندیشه اجتماعی حوزه علمیه قم در یکصد سال اخیر. معرفت فرهنگی اجتماعی، 15, 1403؛ 15(2): 7-28