سال سيزدهم، شماره سوم، پياپي 51، تابستان 1401، ص 7ـ26

نصرالله آقاجاني / دانشيار گروه علوم اجتماعي دانشگاه باقرالعلوم(ع)   nasraqajani@gmail.com
دريافت: 11/08/1400 ـ پذيرش: 24/12/1400

چکيده
درحالي‌که علوم انساني امروزي با نفي خدا و دين و يا عزل آنها از ساحت معرفت و با محوريت اومانيسم شکل گرفت، علوم اسلامي با محوريت توحيد هويت يافته است. «توحيدگرايي» به معناي تنظيم مناسبات علمي و عملي در دو ساحت فردي و اجتماعي، مبتي بر اولوهيت خدا و عبوديت انسان است. تجلي توحيدگرايي در علم اجتماعي مسلمانان منظري خاص و مسائل ويژه‌اي پديد مي‌آورد که از آن ميان، بررسي سه مسئله حائز اولويت است: 1. توحيدگرايي در تبيين گرايش انسان‌ها به زندگي اجتماعي؛ 2. توحيدگرايي در تشريع زندگي اجتماعي و جامعه‌سازي؛ 3. رويکرد توحيدي در تبيين نقش عامليت انساني در جامعه‌سازي. بسط و برجسته‌‌سازي رويکرد توحيدي در تبيين مسائلي از اين دست، توانمندي و ظرفيت‌هاي آن را در علم اجتماعي اسلامي نشان مي‌دهد و کمک شاياني به گسترش ادبيات آن خواهد کرد. با بهره‌گيري از روش «تحليل نظري» و استناد به آيات قرآن و تأمل در رهاورد تفسيري آن در آراء مفسران و نيز مراجعه به انديشه اجتماعي متفکران مسلمان، مسير اين تحقيق هموار خواهد شد.

کليدواژه‌‏ها: جامعه، توحيدگرايي، علم اجتماعي اسلامي، تکوين، تشريع، عامليت انساني.