معرفت فرهنگی اجتماعی

سال هشتم، شماره دوم، پیاپی 30، بهار 1396

*ایمان عرفان منش / دانشجوی دکتری تخصصی جامعه شناسی فرهنگی دانشگاه تهران erfanmanesh@gmail.com

غلامرضا جمشیدیها / استاد گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران                                   gjamshidi@ut.ac.ir

دریافت: 16/09/1395 ـ پذیرش: 21/01/1396

چکیده

طی دهه های اخیر، مواجهۀ کشورهای اسلامی با علوم انسانی غرب موجب شکل گیری نظریاتی پیرامون اتخاذ الگویی برای ایجاد تحول در این علوم گردید. راهبرد متناسب در قبال منافع استعمار فرهنگی و سلطۀ علمی کشورهای غربی، نیازمند واکاوی ابعاد آسیب زای فرهنگی علوم انسانی کنونی است. براین اساس، رهبر انقلاب اسلامی در سه دهۀ اخیر، بیانات قابل تأملی دربارۀ علوم انسانی مطرح کرده اند که می توان آنها را در قالب رویکرد انتقادی و آسیب شناسی فرهنگی کشف و صورت بندی کرد. این مقاله، تلاش می کند با روش پژوهش اسنادی و رهیافت تحلیلی- نظری شهید مطهری دربارۀ ارتباط مفهومی و نظری میان علوم انسانی، فرهنگ و دین، دو محور اساسی از آن رویکرد آسیب شناسانه را تدوین نمایند: 1. بر اساس نگرشی مجموعه ای نسبت به رابطۀ نظام اجتماعی با علوم انسانی- اجتماعی، این علوم به عنوان عرصۀ نفوذ جهان بینی ها و تهاجم فرهنگی غرب نگریسته شده است؛ 2. الگوی فرهنگی انتقادی در رویارویی با علوم انسانی غرب، که حاوی ملزوماتی برای جهت گیری علمی فرهنگی به شمار می رود، استخراج شده است.

کلیدواژه ها: آسیب شناسی، فرهنگ، علوم انسانی، غرب، اسلام، رهبر انقلاب اسلامی.