معرفت فرهنگی اجتماعی، سال پانزدهم، شماره سوم، پیاپی 59، تابستان 1403، صفحات 7-26

    تأثیرات متقابل فرد و جامعه از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی (ره)

    نویسندگان:
    سیدحسین شرف الدین / استاد گروه جامعه‌شناسی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) / sharaf@qabas.net
    doi 10.22034/marefatefarhangi.2024.2021245
    چکیده: 
    یکی از مباحث محوری در جامعه‌شناسی، نحوة ارتباط فرد با جامعه در متن اجتماع و در موقعیت انضمامی است. روان‌شناسان اجتماعی و جامعه‌شناسان خرد‌نگر و قائلان به فردگرایی روش‌شناخت یک‌سویه، از تأثیر فرد بر جامعه سخن می‌گویند.‌ جامعه‌شناسان ساختارگرا و قائلان به اصالت و تقدم جامعه بر فرد نیز یک‌سویه و منحصراً از تأثیر جامعه بر فرد سخن می‌گویند. نظریه‌پردازان تلفیقی از تعامل فرد و جامعه، یا عاملیت و ساختار در عرصه‌های گوناگون حیات اجتماعی سخن می‌گویند. استاد مصباح به‌رغم اعتقاد به اصالت فرد و اعتباریت جامعه، در موضعی شبیه تلفیقی‌ها معتقد است: نه فرد یکسره از جامعه متأثر است و نه جامعه یکسره از فرد متأثر، ‌بلکه باید از تأثیر متقابل فرد و جامعه سخن گفت. به همین سبب، بحث «ارتباط فرد و جامعه» را در دو بخش جداگانه، ذیل عناوین «تأثیر جامعه بر فرد» و «تأثیر فرد بر جامعه» مطرح ساخته است. این نوشتار درصدد است تا موضع ایشان را در این خصوص در مقایسه با سایر اندیشمندان توضیح دهد. روش نوشتار تحلیل محتوای مباحث مندرج در کتاب «جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن» است که در میان آثار استاد، به صورت انحصاری به این بحث وارد شده است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Mutual Effects of Individual and Society from the Viewpoint of Ayatollah Misbah Yazdi
    Abstract: 
    One of the central topics in sociology is the interaction of individuals with society in concrete situations. Social psychologists, rationalist sociologists and those who advocate one-sided methodological individualism speak of the influence of individuals on society. Structural sociologists and those who advocate the originality and superiority of society over individuals also speak one-sidedly and exclusively about the influence of society on individual. Eclectic theorists discuss the interaction of individual and society, or agency and structure in various fields of social life. Despite believing in the originality of the individual and the nominality of the society, Professor Misbah follows an eclectic approach and argues that neither the individual is completely affected by the society, nor the society is completely affected by the individual; rather, there is a mutual influence in this regard. Therefore, he discussed "the relationship between the individual and the society" in two separate sections, under the headings of "the influence of society on the individual" and "the influence of the individual on the society". Comparing professor Misbah with the other thinkers, this article tries to explain his position in this regard. The research method is the content analysis of the topics in the book "Society and History from the Viewpoint of the Qur'an", which, among the works of the professor, exclusively deals with this discussion.
    • آرون، ریمون، 1370، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمة باقر پرهام، چ دوم، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
    • بنتون، تد و یان کرایب، 1384، فلسفة علوم اجتماعی، بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی، ترجمة شهناز مسمی‌پرست و محمود متحد، تهران، آگه.
    • دری، ویلیام، 1372، «فردگرایی و کل‌گرایی در علوم اجتماعی و تاریخ» در: علم‌شناسی فلسفی (مجموعه مقالات)، ترجمة عبدالکریم سروش، تهران،‌ مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
    • رابرتسون، یان، 1377، درآمدی بر جامعه، ترجمة حسین بهروان، چ سوم، مشهد، آستان قدس رضوی.
    • راین، آلن، 1372، فلسفة علوم اجتماعی، ترجمة عبدالکریم سروش، چ چهارم، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
    • روشه، گی، 1393، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی عمومی (سازمان اجتماعی)، ترجمة هما زنجانی‌زاده، تهران، سمت.
    • روشه، گی، 1370، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی عمومی: کنش اجتماعی، ترجمة هما زنجانی‌زاده، چ دوم، مشهد، دانشگاه فردوسی.
    • ریتزر، جورج و داگلاس جی. گودمن، 1393، نظریة جامعه‌شناسی مدرن، ترجمة خلیل میرزایی و عباس لطفی‌زاده، چ دوم، تهران، جامعه‌شناسان.
    • شارون، جوئل، 1379، ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران، نشر نی.
    • طباطبائى، سیدمحمدحسین، 1374، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمة محمدباقر موسوی همدانی، چ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
    • فی، برایان، 1381، فلسفة امروزین علوم اجتماعی، ترجمة خشایار دیهیمی، تهران، طرح نو.
    • گیدنز، آنتونی، 1374، جامعه‌شناسی، ترجمة منوچهر صبوری، چ دوم، تهران، نشر نی.
    • کوزر، لوئیس و برنارد روزنبرگ، 1378، نظریه‌های بنیادی جامعه‌شناختی، ترجمة فرهنگ ارشاد، تهران، نشر نی.
    • لیتل، دانیل، 1381، تبیین در علوم اجتماعی، ترجمة عبدالکریم سروش، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
    • مصباح یزدی، محمدتقی، 1379، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، چ دوم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
    • مطهری، مرتضی، 1381، مجموعه‌آثار، قم، صدرا.
    • مطهری، مرتضی، 1383، مجموعه‌آثار، قم، صدرا.
    • مطهری، مرتضی، 1385، مجموعه‌آثار، قم، صدرا.
    • واعظی، احمد، 1398، نقد و بررسی نظریه‌های عدالت،‌ قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
    • یزدان‌پناه، یدالله، 1401، چیستی و نحوة وجود فرهنگ، قم، کتاب فردا.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    شرف الدین، سیدحسین.(1403) تأثیرات متقابل فرد و جامعه از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی (ره). فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15(3)، 7-26 https://doi.org/10.22034/marefatefarhangi.2024.2021245

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    سیدحسین شرف الدین."تأثیرات متقابل فرد و جامعه از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی (ره)". فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15، 3، 1403، 7-26

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    شرف الدین، سیدحسین.(1403) 'تأثیرات متقابل فرد و جامعه از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی (ره)'، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15(3), pp. 7-26

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    شرف الدین، سیدحسین. تأثیرات متقابل فرد و جامعه از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی (ره). معرفت فرهنگی اجتماعی، 15, 1403؛ 15(3): 7-26