مقایسه رویکرد روش‌شناختی فردگرایی در نظریه «مبادله اجتماعی» جورج هومنز با رویکرد «فردگرایی» استاد مصباح یزدی
نویسندگان:
چکیده:
از دیرباز تا کنون دو روش عمده در تحلیل مسائل علوم اجتماعی وجود داشته است: برخی گرایش به تحلیل‌های خرد و برخی گرایش به تحلیل‌های کلان دارند. نظریه «مبادله اجتماعی» هومنز متأثر از دیدگاه خرد، مبنای تحلیل خود را رویکرد «فردگرایی» و به طور خاص، رفتارگرایی و روان‌شناسی‌گرایی قرار داده و متأثر از «رفتارگرایی» اسکینر است. یکی از عوامل مؤثر بر رویکرد فردگرایی در نظریه «مبادله اجتماعی» انتخاب عقلانی است. این نظریه در مبانی هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی خود، رویکردی طبیعی، سکولار و این‌جهانی دارد. استاد مصباح با سعی در ارائه رویکردی الهی از انسان و جهان، برای انسان دو بعد مادی و معنوی در نظر می‌گیرد و انسان را در تعارض میان آن دو، قادر به انتخاب عقلانی بین حیات اخروی و حیات مادی می‌داند. در سطح معرفت‌شناسی نیز به سبب اعتقاد به دو ساحت عقل نظری و عملی، معتقد به مبدأ و معاد و حیات اخروی است. چالشی که در مبادی نظریه «مبادله اجتماعی» وجود دارد، معنابخشی به جهان و غایتمندی آن و پاسخ به مسئله ایثار و فداکاری در جامعه است. عقل مادی و ابزاری که نظریه مزبور در مبادی خود از آن بهره می‌برد، از پاسخگویی به این مسائل ناتوان است. در رویکرد اجتماعی استاد مصباح، مسئله ایثار و فداکاری در اجتماع معنایی جدی دارد. همچنین جهان و مسئله غایتمندی آن از مسائلی است که ایشان با توجه به دو ساحت عقل نظری و عملی، مشکلات عقل را در این زمینه نقد و مرتفع نموده است.
Article data in English (انگلیسی)
Title:
A Comparison of the Methodological Approach of Individualism in the "Social Exchange" Theory of George Homans and the "Individualism" Approach of Professor Misbah Yazdi
Abstract:
Homans’s theory of "social exchange", which is based on the approach of "individualism" and specifically, behaviorism and Psychologism, is influenced by Skinner's "behaviorism". This theory has a natural, secular and worldly approach in its ontological, epistemological and anthropological foundations. By presenting a divine approach to man and the world, Professor Misbah considers two dimensions ( material and spiritual) for man and argues that man is able to make a rational choice between the hereafter and material life. In the area of epistemology, due to his belief in the two areas of theoretical and practical reason, he believes in the origin, resurrection and the afterlife. The theory of "social exchange" is challenged in giving meaning to the world and its purpose and in answering the question of sacrifice in society. The material and instrumental reason that the theory uses in its foundations is unable to tackle these issues. From the point of view of Professor Misbah, the issue of sacrifice in society has a serious meaning. In addition, considering the two fields of theoretical and practical reason, he has reviewed and resolved the rational problems of the world and its purposefulness.
- آزاد ارمکی، تقی، 1383، نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران، سروش.
- پایا، علی، 1382، فلسفه تحلیلی: مسائل و چشم‌اندازها، تهران، طرح نو.
- پارسانیا، حمید، 1392، «نظریه و فرهنگ، روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی»، راهبرد فرهنگ، ش 23، ص 7-28.
- پارسانیا، حمید، 1395، اخلاق و عرفان، قم، کتاب فردا.
- دیلینی، تیم، 1388، نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی، ترجمة بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، تهران، نشر نی.
- ریتزر، جورج، 1395، نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران، علمی.
- ریتزر، جورج، گودمن، داگلاس جی، 1393، نظریه‌های جامعه‌شناسی مدرن، تهران، جامعه‌شناسان.
- طوسی، خواجه‌نصیرالدین، 1375، شرح الاشارات و التنبیهات، قم، بوستان کتاب.
- کرایب، یان، 1399، نظریه‌های اجتماعی مدرن، ترجمة عباس مخبر، تهران، آگاه.
- لاهیجی، عبدالرزاق، 1395، شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام، قم، مؤسسۀ الامام الصادق(ع).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1377، آموزش عقائد، تهران، چاپ و نشر بین‌الملل.
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1380، به سوی‌خودسازی، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1381، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1382، خودشناسی برای خودسازی، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1383، به‌سوی او، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1384الف، شکوه نجوا، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1384ب، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1386، لقای الهی، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1388، پیام مولی از بستر شهادت، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1391الف، اخلاق در قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1391ب، اخلاق در قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1391پ، آموزش فلسفه، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1391ت، شرح الهیات شفاء، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1391ج، آموزش فلسفه، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1392الف، سیمای سرافرازان، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1392ب، رابطه علم و دین، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1392ج، حقوق و سیاست در قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1394، فلسفه اخلاق، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- مصباح یزدی، محمدتقی، 1398، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
- Homans, G.C, 1961, Social Behavior its Elementary Forms, New York, Harvard University.
- Skinner, B. F, 1971, Beyond Freedom and Dignity, New York: Knopf. As cited in G. Ritzer, Sociological Theory, 2017.
شیوه ارجاع به این مقاله:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
یزدانی، مهدی، پارسانیا، حمید.(1403) مقایسه رویکرد روش‌شناختی فردگرایی در نظریه «مبادله اجتماعی» جورج هومنز با رویکرد «فردگرایی» استاد مصباح یزدی. فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15(3)، 27-44 https://doi.org/10.22034/marefatefarhangi.2024.2020597
مهدی یزدانی؛ حمید پارسانیا."مقایسه رویکرد روش‌شناختی فردگرایی در نظریه «مبادله اجتماعی» جورج هومنز با رویکرد «فردگرایی» استاد مصباح یزدی". فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15، 3، 1403، 27-44
یزدانی، مهدی، پارسانیا، حمید.(1403) 'مقایسه رویکرد روش‌شناختی فردگرایی در نظریه «مبادله اجتماعی» جورج هومنز با رویکرد «فردگرایی» استاد مصباح یزدی'، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 15(3), pp. 27-44
